تقابل ثروت و توسعه در سرمایه‌های طبیعی اصفهان

به گزارش تابناک اصفهان، عصر فرا ارتباطی حاضر، فرصت خوبی برای شبکه های مجازی و تلویزیون ها و رادیو ها به عنوان رسانه های نویت ایجاد کرده است، از همین رو رسانه های سنتی مثل روزنامه و کتاب بسیاری از مخاطبین خود را از دست داده اند، البته این به معنای حذف آن ها از جامعه نیست. به هر حال در این عصر نیز عده ای صبح به صبح از خواب که بیدار شدند، طبق عادت به دکه روزنامه فروشی می روند و روزنامه مورد علاقه خود را خریداری می کنند.

در کنار آن روزنامه ها هم در راستای رسالت های خود به اطلاع رسانی و تحلیل در فضای رسانه ای موجود می پردازند.

با توجه به این مسئله سایت خبری تحلیلی تابناک اصفهان، هر روز مهم ترین گزارش یا اتفاق روزنامه های اصفهان را در اختیار مخاطبین می گذارد، تا از این مسائل با خبر باشند.

روزنامه اصفهان امروز در صفحه اجتماعی خود به گزارشی پیرامون منابع طبیعی استان اصفهان پرداخته است:

معادن یکی از ثروت‌های طبیعی ایران به شمار می‌روند و استان اصفهان نیز جزو سه استان برجسته در ذخایر معدنی کشور به شمار می‌رود. افزایش سطح اکتشاف و استخراج معادن در دولت یازدهم به‌عنوان بخشی که بالاترین ارزش‌افزوده کشور را در اختیار دارد و زنجیره تولید گسترده‌ای را می‌تواند ایجاد کند در دستور کار قرارگرفته است تا منابع جدید غیرنفتی در کشور فعال شوند. معادن باوجود مزیت‌های فراوان اقتصادی که بسیاری از کارشناسان معتقدند باید به اولویت اقتصادی کشور در شرایط کنونی تبدیل شود با چالش‌های فراوانی برای توسعه و رشد تولید مواجه هستند.

محیط‌زیست نخستین گلوگاه معادن برای توسعه است. ذات معادن تخریب است و بهره‌برداری از آن بدون آسیب ممکن نیست و ایران نیز تجهیزات پیشرفته و مدرن جهان برای اکتشاف و بهره‌برداری اصولی و مبتنی بر حفاظت محیط‌زیست را در اختیار ندارد و ازاین‌رو باید شاهد تقابل ثروت و توسعه در سرمایه‌های طبیعی اصفهان و سایر استان‌های معدن خیز کشور بود.

پیمان قاسمی، مسئول پژوهشکده علوم زمین و مواد معدنی دانشگاه آزاد اسلامی اصفهان در گفتگو با اصفهان امروز ضمن تشریح چالش‌های موجود میان معدن و محیط‌زیست اظهار داشت: جايگاه مطالعات زیست‌محیطی معادن در سيكل صدور پروانه‌های بهره‌برداری معادن خالي است و ضرورت دارد پیش از آغاز اکتشاف و بهره‌برداری از یک معدن مطالعات زیست‌محیطی و راهکارهای تخصصی برای کاهش آسیب پیش‌بینی شود.

طرح‌های زیست‌محیطی معادن، راكد مانده‌اند

پيمان قاسمي، مسئول پژوهشکده علوم زمین و مواد معدنی دانشگاه آزاد اسلامی اصفهان در گفتگو با اصفهان امروز آغاز فعالیت‌های معدني را همراه با آلايندگي و تخريب محیط‌زیست دانست و افزود: البته اين مسئله را بايد در نظر داشت كه قبل از شروع، مطالعات اوليه زیست‌محیطی می‌تواند بسيار مؤثر باشد.

 وي تأکید كرد: متأسفانه جايگاه مطالعات زیست‌محیطی معادن در سيكل صدور پروانه‌های بهره‌برداری معادن خالي است. قاسمي ادامه داد: دانشگاه‌ها و مراكز تحقيقاتي قبل از آغاز فعاليت معادن، می‌توانند تحقيقات لازم را انجام دهند تا مطالعه زیست‌محیطی بر روي فرآيند توليدی معادن و محصولات معدني صورت گيرد.

وی افزود: هرچند وزارت صنعت، معدن و تجارت تمهيداتي در اين زمينه انديشيده و بخشنامه‌هایی به استان‌ها ابلاغ‌شده و سازمان نظام‌مهندسی معدن نيز بر اين مسئله تأکید دارد اما در چند سال اخير به خاطر مسائل اقتصادي كه براي معادن پيش آمد و آن‌ها را منزوي كرد اين بخشنامه‌ها براي فعالان معدني دست و پاگير شده است.

این کارشناس تصریح کرد: چندين طرح دانشگاهي و تحقيقاتي بر روي استفاده بهينه از ضايعات وجود دارد اما به دليل شرايط دشوار اقتصادي كشور بسياري از طرح‌ها راكد مانده است.

عدم شناخت مواد سمي معادن، مشکل اصلي محیط‌ زیست

قاسمی عمده‌ترین مشكلات زیست‌محیطی معادن را تغيير دادن ظاهر منطقه عنوان كرد و افزود: با آغاز فعاليت­هاي معدني با حجم انبوهي از ضايعات روبرو مي­شويم و درصورتی‌که اين ضايعات بازيافت نشود آسيب جدي به محیط‌زیست و منابع طبيعي منطقه وارد می‌کند. مسئول پژوهشکده علوم زمین و مواد معدنی دانشگاه آزاد اسلامی اصفهان گفت: ضايعات معدنی هم ازنظر فيزيكي و هم ازنظر شيميايي به محیط‌زیست آسيب مي­رسانند كه اين مسئله ازنظر شيميايي جدي­تر است چراکه بعد از انباشت، به‌شدت تحت تأثیر نزولات جوي و شرايط آب و هوايي قرار می‌گیرد.

وي ادامه داد: تركيبات حاصل از واكنش­هاي شيميايي ثانویه (که بعضاً سمی هستند) به‌مرورزمان وارد اكوسيستم منطقه می‌شوند و اين رویداد نه‌تنها در ايران بلكه در ساير كشورهاي مطرح در فعالیت‌های معدني نیز وجود دارد اما آن‌ها با مدیریت پسماندهای معدنی از آلودگی‌های زیست‌محیطی جلوگیری کرده‌اند.

وي کشور شیلی را مثال زد و افزود: کشور شيلي که یکی از بزرگ‌ترین كشورهاي تولیدکننده مس در جهان است دارای واحدهاي تحقيق و توسعه‌ای است که بر روند تولید باطله‌ها، ذخیره‌سازی و بازیافت آن‌ها نظارت کامل دارند تا بتوانند در موارد خاص از آن‌ها استفاده مجدد كنند.

قاسمي تأکید كرد: مواد سمی حاصل از فرآوري برخی از كارخانه­هاي تولیدی مواد معدني نيز به‌مرورزمان می‌توانند به داخل سفره‌های آب زيرزميني نشت یافته و يا در قالب ریز گردها در هوا پخش شود و درصورتی‌که اين مواد شناسایی و مدیریت نشوند؛ بزرگ‌ترین معضلات زیست‌محیطی را به همراه دارند. این مواد به‌صورت فيزيكي، شيميايي و بيوشيميايي، روي زندگي افراد ساكن در این مناطق و در كل روي جامعه گياهي، جانوري و انساني تأثیرات منفی جبران‌ناپذیری می‌گذارند.

لزوم مديريت پسماندهای معدني

این کارشناس معدنی اظهار كرد: در برخي از معادن استان اصفهان به دليل نوع فعالیتشان، آلودگی‌های زیست‌محیطی خاصی ایجادشده که متأسفانه نظارت و مديريت درستي بر اين آلاینده‌ها نداشته و نبود تكنولوژي و بالا بودن هزینه‌های مديريت پسماندهای معدنی، بر شدت آن افزوده است.

 وي ادامه داد: به‌عنوان‌مثال در استان اصفهان به دليل وجود و استقرار واحدهای تولیدی سنگ ساختمانی، قطب صنعت سنگ كشور نام‌گرفته و به دليل فعالیت این واحدها و عدم مدیریت صحیح پسماندهای حاصله با مشکلات عدیده‌ای روبرو هستیم.

 قاسمی بابیان اينكه با آغاز یک فعاليت معدني ازجمله اکتشاف، استخراج، فرآوري، موادی به نام باطله­ها تولید می­شوند، گفت: برخي از اين باطله­ها خود مي­توانند منجر به توليد محصولات مفید ديگري شود.

وي اضافه كرد: به‌عنوان‌مثال مجموعه معادن سنگ ساختمانی(مرمریت) جوشقان كه در 110 كيلومتري شمال اصفهان قرار دارد در حدود يك دهه قبل، اقدام به توليد پودر كربنات كلسيم از ضايعات معدنی روي آورده­اند.

وي افزود: در برخي از معادن سنگ ساختمانی مانند انواع تراورتن­ها، ضايعات آن‌ها به‌عنوان سنگ درپوش يا سنگ­هاي گيوتين(قیچی) براي پوشش کف(سنگفرش) و نما مورداستفاده قرار مي­گيرد.