رئیس هیئت‌مدیره انجمن عکاسان ایران در نشست نمایش مستند «ظهور و ثبوت» به موضوع فقر آرشیو در عکاسی ایران و اهمیت ایجاد موزه عکس پرداخت. آخرین برنامه «قاب در قاب به روایت سینما» که از سوی دفتر تخصصی سینما وابسته به سازمان فرهنگی اجتماعی ورزشی شهرداری اصفهان به مناسبت نکوداشت روز اصفهان تدارک دیده شده بود، به نمایش و گفت‌وگو درباره مستند «ظهور و ثبوت» (تکه‌هایی از تاریخ عکاسی اصفهان) اثر حامد قصری اختصاص داشت.
در این برنامه که با حضور علاقه‌مندان به سینما و عکاسی در کتابخانه مرکزی اصفهان برگزار شد، مصطفی حیدری رئیس دفتر تخصصی سینما سازمان فرهنگی اجتماعی ورزشی شهرداری اصفهان با اشاره به نمایش این مستند در خانه هنرمندان ایران در اول آذرماه اظهار داشت: برای ساخت مستند ظهور و ثبوت 150 ساعت مصاحبه با 50 نفر انجام شده که قرار بود به صورت مجموعه تدوین شود که در نهایت در 50 دقیقه تدوین شد. متأسفانه برخی اساتیدی که در این مستند با آنها صحبت شده در این سال‌ها از دنیا رفته‌اند.
محمدمهدی رحیمیان دانش‌آموخته و مدرس عکاسی و رئیس هیئت‌مدیره انجمن عکاسان ایران که دبیری و عضویت در شورای سیاست‌گذاری جشنواره‌های مختلف عکاسی را در کارنامه خود دارد به بیان نکاتی درباره ایجاد موزه‌های عکاسی و اهمیت آرشیو عکس پرداخت.
رحیمیان نداشتن موزه عکس را فقدانی تاریخی برای شهری همچون اصفهان دانست و اظهار داشت: تهران، اصفهان، تبریز، مشهد و شیراز قطب‌های تاریخ عکاسی ایران در 180 سال گذشته بوده و هستند که البته شهر رشت نیز در ادامه به این فهرست اضافه میشود.
وی افزود: فقدان موزه عکس با توجه به گنجینه‌هایی که در سطوح مختلف در استان اصفهان و مرکز ایران با محوریت اصفهان وجود دارد، واقعاً به چشم می‌آید.
به گفته این استادیار دانشگاه، در اصفهان مانند دیگر شهرهای ایران آرشیوهای عکاسی به صورت غیرمتمرکز، پراکنده و حتی پنهان در خانه‌ها، مراکز پژوهشی و دانشگاهی و سازمان‌های مختلف وجود دارد و برخی مجموعه‌های شخصی نیز با مهاجرت صاحبان آنها، به خارج از کشور منتقل شده است.
رحیمیان عکس‌ها را بیانگر عواطف، نگاه و قابلیت‌های پدید‌آورندگان آنها دانست و ادامه داد: یک آرشیو در واقع یک نهاد است که نقش اساسی در سازمان‌دهی، تصمیم‌سازی و تصمیم‌گیری دارد، در حالی که تا همین امروز در ایران نهادی برای آرشیو نداریم.
وی وزارت امور خارجه ایران را یکی از قوی‌‌ترین مراکز جمع‌آوری و نگهداری اسناد دیپلماسی و عکس دانست و گفت: شاید پس از وزارت خارجه، کاخ‌موزه گلستان دومین مرکزی باشد که اسناد تصویری دوره قاجار شامل عکس، نقاشی و تصویرسازی را نگهداری می‌کند.
رئیس هیئت‌مدیره انجمن عکاسان ایران ناصرالدین قاجار را نخستین شخصی دانست که در ایران عکس‌ها را پشت‌نویسی کرده و برای آنها شرح می‌نویسد و اضافه کرد: این شرح‌نویسی از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است و این اقدام ناصرالدین شاه ریشه در علاقه وافر او به عکاسی داشته است.
ضررهای تاریخی حاصل بی‌توجهی به شرح‌نویسی عکس
رحیمیان با انتقاد از اینکه امروزه عکاسان خبری به شرح‌نویسی برای گزارش‌های تصویری خود بی‌توجه هستند، تصریح کرد: متأسفانه اغلب تعدادی عکس با یک عنوان در خبرگزاری‌ها و سایت‌های خبری منتشر میشود که برای هیچ‌کدام از عکس‌ها شرح‌نویسی نشده و افراد حاضر در تصاویر و تاریخ و مکان آن واقعه درج نشده است. متأسفانه عکاسی را خوب نشناخته‌ایم و تنها مهارت عکاسی را به دست آورده‌ایم بدون اینکه با تمام وجوه فرهنگی آن آشنا شویم که موجب این ضررهای تاریخی میشود.
وی با بیان اینکه بسیاری از عکس‌های دوران انقلاب و دفاع مقدس را به دلیل نداشتن شناسنامه از دست داده‌ایم، خاطرنشان کرد: آرشیوهای بزرگی از این عکس‌ها در حال نابودی بود. جالب است که در سال‌های اخیر کتاب‌های انگشت‌شماری با استفاده از این عکس‌ها و اسناد به چاپ رسیده و دچار فقر آرشیو عکس هستیم.
این دانش‌آموخته و مدرس عکاسی با تمجید از مصاحبه شفاهی با کارشناسان و دست‌اندرکاران صنعت و هنر عکاسی در اصفهان در مستند ظهور و ثبوت گفت: تولید این مستند 50 دقیقه‌ای تنها یکی از نتایج انجام این گفت‌وگوها است اما این مطالعات به یادگار باقی می‌ماند.
وی ادامه داد: برای ایجاد یک موزه عکس باید به کانسپت آن و اتاق فکری که قرار است موزه را بسازد بسیار اهمیت دهیم. باید بدانیم موزه عکس قرار است بر اساس چه رویکردی ساخته شود، چه بخش‌هایی داشته باشد و نیرویی که آن را می‌سازد از آموزش کافی برخوردار است یا نه؟
رئیس هیئت‌مدیره انجمن عکاسان ایران با بیان اینکه نباید عکس‌های قدیمی را مانند آنچه در کاخ‌موزه گلستان انجام میشود اصلاح‌رنگ کنیم چون مواجهه تاریخی با آن اثر از بین می‌رود، تأکید کرد باید اسناد تاریخی را جمع‌آوری، نگهداری و برای پژوهشگران دسترسی‌پذیر کنیم.
رحیمیان با بیان اینکه برای شکل‌گیری موزه عکس اصفهان ابتدا اتاق فکر آن باید شکل بگیرد، افزود: همچنین چون شهرهایی در ایران در معرض خطر زلزله هستند باید موزه‌های منطقه‌ای و ناحیه‌ای هم ایجاد کنیم تا تمام ذخایر ما در یک روز به وسیله زلزله یا هر تخریب دیگری نابود نشود.
وی با بیان اینکه متأسفانه دستاوردهای عکاسی ایران در 50 سال اخیر در حال از بین رفتن است، تأکید کرد باید برای حفظ این گنجینه برای آیندگان تلاش کنیم، چون با نداشتن آرشیو و موزه عکس، برآوردی از وضعیت موجود عکاسی ایران برای مسیر آینده هم نداریم.
در ادامه مستند ظهور و ثبوت به تهیه‌کنندگی دفتر تخصصی سینمای سازمان فرهنگی اجتماعی ورزشی شهرداری اصفهان و حامد قصری به نمایش در‌آمد. در این مستند با چهره هایی همچون فخرالدین فخرالدینی، امان‌اله طریقی، رضانور بختیار، اکبر امامی، پریسا دمندان، مرتضی بخردی، اشرف سادات مقصودی، مصطفی و محمدعلی شیردره، مجید کورنگ بهشتی، عبداله هاشمی‌نسب، اصغر شیرازی گفتگو صورت گرفته است.