قوچ و میش اصفهان بومیان پارک ملی قمیشلو+تصویر

به گزارش تابناک اصفهان، پارک ملی و پناهگاه حیات وحش قمیشلو منطقه ای به وسعت 113 هزار هکتار در 45کیلومتری شمال غربی شهر اصفهان یکی از زیستگا ههای مهم حیات وحش کشور است که به دلیل وجود گونه ها ی جانوری و پوشش گیاهی خاص در سطح منطقه و جهان شناخته شده است.

هرچند فراوانی ابینه و آثار تاریخی در اصفهان سبب شده تا سایر ویژگی های منحصر به فرد این شهر چون محیط زیستش کمتر دیده شود، اما برای شناخت بهتر اصفهان علاوه بر آشنایی با جنبه های فرهنگی و تاریخی شناخت محیط زیست آن نیز ضروری است .

اگرچه اصفهان به سبب داشتن میدان نقش جهان درمیان علاقه مندان به تاریخ و معماری شهره است اما این شهر به دلیل داشتن قوچ و میش اصفهان نیز که بومی منطقه اند در میان دوستداران طبیعت و محیط زیست شهره جهان است.

گونه ای گوسفند وحشی که پارک ملی و حیات وحش قمیشلو اصفهان از ابتدای حیات این حیوان زیستگاه بومی آن بوده و هست. گونه ای که به دلیل ویژگی های خاص ظاهری و محدود بودن زیستگاه آن به منطقه اصفهان در دنیا با نام قوچ و میش اصفهان isphahanica ovis orientalis شناخته می شود .

قوچ و میش در ایران به گوسفند وحشی معروف است ،می گوید : قوچ و میش ایران از لحاظ اندازه چثه ،وزن ،رنگ و بلندی شاخ دارای تفاوتهای با یگدیگر هستند .

این تفاوتها سبب شده تا این جانور را در 4 دسته به نامهای قوچ ومیش ارمنی ovis orientalis gemelini قوچ و میش اصفهان isphahanica ovis orientalisقوچ و میش لارستان larestanica ovis orientalis و قوچ و میش اوریال ovis orientalis arval Artemisia spD دسته بندی کرد .

بر طبق این دسته بندی بزرگترین قوچ و میش (قوچ و میش اوریال است که در شمال ایران و در کوه های البرز مرکزی زندگی می کند .

قوچ و میش لارستان نیز کوچکترین قوچ و میش ایران محسوب می شود در قسمت های جنوب کشور و شهر های کرمان و بندر عباس زندگی می کند .
زیستگاه این جانورتنها قسمت مر کزی ایران ومحدود به استان های اصفهان و چهار محال بختیاری است .

قوچ و میش اصفهان علاوه بر محل زیستگاهشان از خصوصیات بارز دیگری نیز در شکل ظاهری برخوردار است که از جمله آن می توان به وجود یک لکه زینی سفید بر روی کمر حیوان اشاره کرد که به لکه آلا کمر معروف است .

این جانور در پناهگاه حیات وحش موته ، منطقه آزاد شده کرکس؛ کلاه قاضی و زیستگاه های نایین به فور دیده می شود .

با توجه به اینکه زیستگاه این جانور قسمت مرکزی ایران است علاوه بر استان اصفهان گونه قوچ و میش اصفهان را در پارک ملی و منطقه حفاظت شده تنگه صیاد چهار محال و بختیاری هم می توان دید .

گونه ماده به میش و گونه نر که دارای شاخ نیزهست به قوچ معروف است . قوچ و میش اصفهان جزء رده پستانداران ،خانواده گاوسانان دسته بندی می شوند که شکل شاخ در نژاد های گوناگون متفاوت است وماده ها معمولا بدون شاخ یا دارای شاخ های کوچکی هستند .

قوچ و میش اوریال با 117 سانتی متر طول شاخ و وزن 85کیلوگرم به عنوان بزرگترین گونه و قوچ و میش لارستان با وزنی حدود34 کیلوگرم به عنوان کوچکترین گونه قوچ و میش ایران محسوب می شود .

قوچ ومیش اصفهان با وزنی حدود 50 تا 60 گیلو گرم و طول شاخ حدود 90 سانتی متردرمقایسه با سایر گون ها از وضعیت نرمالی بر خوردار است .

شاخ ها معمولا در این گونه دایمی است و مانند غلاف روی یک محور استخوانی قرار می گیرد ،غلافی که هر سال تعویض می شود و معمولا سن حیوان از روی بند های تیره ای که هر سال بر روی شاخ به وجود می آید مشخص می شود به صورتی که فاصله بین دو بند یک سال را نشان می دهد .

در صورت مناسب بودن زیستگاه قوچ و میش اصفهان متوسط بین 12 تا 14 سال عمر می کند .

مهمترین زیستگاه قوچ و میش اصفهان از نظر تعداد و نژاد پارک ملی قمشلو است .
زیستگاه قوچ و میش معمولا زیستگاه تپه ماهوری است و به ندرت می توان این گونه را در زیستگاه های صخره ای دید.

قوچ و میش معمولا در دسته های 60 - 70 تایی در زیستگاه وسیع زندگی می کند چرا که در یک محل مشخص تجمع نداشته و در زیستگاه پراکند هستند .

در شرایط معولی حیوان در زیستگاه جا به جا نمی شود اما نا مناسب شدن شرایط زیستگا و در معرض تهدید قرار گفتن سبب می شود تا حیوان حدود 45 تا 60 کیلومتر در زیستگاه جا به جا شود .

به جز فصل جفت گیری معمولا هر نر بالغ دسته ای جدا دارد اما در هنگام جفت گیری جنس نر و ماده با هم در یک دسته قرار می گیرد همین موضوع سبب ایجاد در گیری های شدید برای جفت گیری بین آنها می شود شدت دریگری به حدی است که در مواردی به زخمی شدن حیوان منجر می شود .

قوچ و میش اصفهان در آغاز فصل زمستان جفت گیری کرده و در بهار زاد و ولد می کند. زاد و ولد حیوان بسته به امنیت زیستگاه ،شرایط آب و هوایی و میزان پوشش گیاهی متفاوت است .

معمولا زمانی که امنیت زیستگاه بالاباشد ، زایمان ها بین دو تا سه قلو زایی است اما به طور معمول زایمان ها بین یک تا سه قلو زایی است.

به سبب رشد انواع گیاهان یک ساله چون ورضه کوهی و دشتی و آرتیمز تپه ماهور ها زیستگاه مناسبی برای این حیوان محسوب می شوند .

یکی دیگر از ویژگی های خاص قوچ و میش اصفهان رنگ بدن در جلوی سینه است که در فصل تابستان به دلیل ریزش پشم سیاه و تیره شده و ما بقی بدن زرد مایل به قرمز است . وجود لکه سیاه روی سینه اصلی ترین ویژگی و شاخص اصلی قوچ اصفهان است البته این لکه سیاه همیشه بر روی سینه حیوان وجود دارد اما در تابستان به دلیل ریزش پشم نمایان می شود .

ویژگی ها و امتیازات خاص قوچ و میش اصفهان می طلبد تا این گونه به عنوان میراث طبیعی شهر اصفهان ثبت ملی شود تا زمینه معرفی بیشتر و بهتر آن به علاقه مندان طبیعت فراهم شود.

گزارش: سمیه قنبری
عکس: حسن مقیمی