همسایگانی که عرصه را بر ایران تنگ می کنند

به گزارش تابناک به نقل از تیتر شهر: پس از فروپاشی شوروی و جدا شدن کشورهای مختلف از آن تعداد همسایه های شمالی و مجاور دریای خزر ایران افزایش یافت. هرچند آنها از نظر زیرساخت و امکانات اولیه همچنان به فدرال روسیه وابسته بودند اما خود روسیه هم توانایی لازم را برای پشتیبانی از آنها نداشت. این فضای مناسب شرایط بسیار مطلوبی برای تصاحب بازار کشورهای منطقه قفقاز و جنوب روسیه بود که متاسفانه ایران نتوانست به خوبی عمل کند و جایگاه قابل توجهی آن را به دست بیاورد. این درحالی بود که آمریکا و ترکیه و بعد ها خود روسیه توانستند در یک رقابت تنگاتنگ عرصه را بر ایران تنگ تر کرده و ظرف مدت 10 سال عملا بازار محصولات را در دست بگیرند. 

یکی از کشورهای مطلوب و دارای استعداد، جمهوری آذربایجان بود که بخشی از خاک جدا شده ایران در زمان گلستان را به ضمیمه داشت. هرچند مردم این منطقه نیز از نظر فرهنگ و آیین و رسوم به ایرانی ها نزدیک بودند اما تنها مبادله کالا و تجارت در سطح مردمان بودمی رونق داشت و بازارچه های محلی تنها اقدامی بود که توانست دراین حوزه شکل بگیرد. جمهوری آذربایجان در مقایسه با جمهوریهای تازه استقلال یافته اطراف خود در اثر بهره برداری از منابع نفتی و سرمایه گذاری پس از استقلال توسعه بیشتری پیدا کرده‌است. با تکمیل خط لوله باکو-تفلیس-جیهان رشد تولید ناخالص داخلی این کشور در سه ماهه اول سال ۲۰۰۷ به ۴۱٫۷٪ رسید و رتبه نخست جهان از این لحاظ را کسب کرد.

با وجود این بعد از استقلال این کشور، تورم فزاینده ناشی از آثار جنگ قره‌باغ همراه با سیاست‌های آزادسازی قیمت‌ها و خصوصی سازی اقتصاد موجب شد که مردم جمهوری آذربایجان تحت فشارهای شدید اقتصادی قرار گیرند و قدرت خرید آنها به سرعت کاهش یابد ولی از سال ۱۹۹۶ میلادی، افزایش درآمدهای حاصل از قراردادهای نفتی بین‌المللی، روند رو به رشد سرمایه‌گذاری خارجی، اعتبارات صندوق بین‌المللی پول و بانک جهانی و مساعدت کشورهای اروپایی موجب شد تا اقتصاد نابسامان این کشور کمی رو به بهبود گذارد.

جمهوری آذربایجان برای ثبات بخشیدن به اوضاع اقتصادی با کمک صندوق بین‌المللی پول دو برنامه اقتصادی را به اجرا درآورده و توانسته‌است میزان تورم را کاهش دهد. میزان تورم در این کشور از ۴۱۱ درصد در سال ۱۹۹۵ میلادی به ۲۰ درصد در سال ۱۹۹۶ میلادی و ۷/۳ درصد در سال ۱۹۹۷ و صفر درصد در سال ۱۹۹۸ میلادی و (۵-) درصد در نیمه نخست سال ۲۰۰۰ میلادی کاهش یافته‌است.

انجام اصلاحات اقتصادی در این کشور و آزادسازی تجارت موجب پاگیری طبقه جدیدی از تجار و صاحبان صنایع با سرمایه‌های اندک شد. با این حال نباید فراموش کرد که این کشور در مرحله گذار از اقتصاد متمرکز کمونیستی به اقتصاد بازار است و هنوز بخش‌هایی از اقتصاد کشور به شیوه سابق اداره می‌شود.

جمهوری آذربایجان تولیدکننده مواد کشاورزی نظیر غلات، پنبه، توتون، سیب زمینی، میوه‌ها، سبزی‌ها و چای می‌باشد.

در زمان اتحاد جماهیر شوروی توسعه کشاورزی نیمه مکانیزه در جمهوری آذربایجان مورد تاکید قرار داشت. خشکسالی‌های پی در پی چند سال اخیر تا حد زیادی در انگیزه توسعه بخش کشاورزی جمهوری آذربایجان خلل ایجاد کرده و خسارات فراوانی در این بخش به بار آورده‌است. البته در دهه‌های ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ میلادی سرمایه گذاری‌های کلانی در این بخش صورت گرفت.

سال‌های ۱۹۷۵ تا ۱۹۸۵ میلادی اوج رونق کشاورزی در جمهوری آذربایجان بود. در اواسط ۱۹۸۰ میلادی این جمهوری حدود ۱۸ درصد از کل نیازهای موادغذایی، ۷ درصد محصول پنبه، ۵/۲۲ درصد از تنباکو و ۲۱ درصد انگور اتحاد جماهیر اتحاد جماهیر شوروی سابق را تولید می‌کرد. اما پس از استقلال، میزان تولید محصولات کشاورزی و دامی کاهش چشمگیری داشته‌است. کمبود منابع مالی برای تأمین کود، بذر، تجهیزات و ماشین آلات و فقدان سیستم مدیریتی کارآمد از دلایل عمده این کاهش است. جمهوری آذربایجان با کمک کارشناسان بانک جهانی و صندوق بین‌المللی پول و با اجرای برنامه‌های خصوص سازی و واگذاری زمین‌های زراعی و اختصاصی یارانه سوخت به کشاورزان درصدد توسعه بخش کشاورزی برآمده‌است.

کارشناسان اقتصادی بر این باورند که با بهبود شرایط اقتصادی جمهوری آذربایجان، بازار این کشور رو به توسعه می‌باشد در فرایند گذر از نظام گذشته به نظام جدید، بخش‌های اقتصادی نیز دچار تغییراتی گردید بطوری که در سالهای ۹۷-۱۹۹۵ م، سهم بخش‌های صنعت و کشاورزی در تولید ناخالص داخلی کاهش و سهم بخش ساختمان و بخش بازرگانی رو به افزایش گذاشت. این تغییرات ساختاری در اقتصاد کشور عمدتاً ناشی از جریان آزاد سازی قیمت‌ها و دیگر سیاست‌های اقتصادی دولت است که از سال ۱۹۹۲ م در این کشور آغاز گردیده‌است. تولید ناخالص داخلی جمهوری آذربایجان بر اساس هزینه‌های جاری نیز نشان دهندهٔ رشد مصرف خانواده‌ها و نیز مصرف بخش دولتی است. بطوری که هزینه‌های مصرفی بخش خصوصی از ۱۰۲ میلیارد منات در سال ۱۹۹۳ م به ۱۲۰۴۳ میلیارد منات در سال ۱۹۹۷ م بالغ گردیده‌است. همچنین، طی این دوره، مصارف بخش دولتی نیز از ۴۸ میلیارد منات به ۱۸۲۸ میلیارد منات افزایش پیدا کرده‌است.

شهر آستارا در ایران و آستارا در آذربایجان پل ارتباطی میان این دو کشور شد و توانست روابط را در حد نسبتا خوبی توسعه دهد اما حمایت های آمریکا از دولت آذربایجان سبب شد این کشور ظرف مدت زمانی کوتاه جایگاه بسیار بهتری را به دست بیاورد و ارزش پولی خود را به شدت تقویت کند. و نه تنها یک بازار بلکه رقیبی جدی برای ایران در منطقه حاضر شود. این کشور با آزاد اعلام کردن بعضی از محدودیت ها و برنامه ریزی کرد در سال 2020 همتراز با ترکیه و در سال 2030 به عنوان کشور پر قدرت پس از روسیه در منطقه ارز اندام کند بتواند شرایط اقتصادی غرب آسیا، آسیای صغیر و منطقه قفقاز را تحت تاثیر قرار دهد. اختلافات ریشه ای با کشور ارمنستان برسر منطقه قرباق و دهها مسئله دیگر این مناسبات را با کوش و قوس های فراوانی رو به رو کرد.

هرساله سفرهای زیادی ازطرف ایران به سمت این کشور انجام می شود که یکی از مهمترین مزیت های آن ارزانی سفر و نزدیکی موقعیت جغرافیایی است که از شهر آستارای ایران به سمت آستارای آذربایجان می توان حرکت کرد.

آستارا شهری بندری و خوش منظر در کنار دریای خزر و در مرز با ایران است. در آن سوی مرز، شهر آستارای استان گیلان در ایران قرار دارد. رود آستارا چای بخش ایران و جمهوری آذربایجان را از هم جدا می‌کند. هنگامی که از شمال و از سمت لنکران به بخش آستارا نزدیک می‌شوید، سماوری بزرگ در کنار جاده قرار دارد. شهر آستارا بین دریا و کوه‌های توالش قرار گرفته و ساحل شنی دارد. کشتزارهای برنج در این ناحیه خودنمایی می‌کنند.

آستارا تا سال (۱۸۱۳) بخشی از ایران بود و در آن سال برپایه عهدنامه گلستان از خاک ایران جدا گشت. در سال ۱۲۲۸ق. آستارا به موجب عهدنامه گلستان که میان دولت ایران و روسیه منعقد شد به دو قسمت تقسیم گردید و با تعیین رودخانه آستاراچای به عنوان خط مرزی، مناطق وسیع شمالی این رودخانه به دولت روسیه واگذار گردید و با این ترتیب قسمتی از این شهر که شهر قدیمی آستارا و مسکونی بوده متعلق به ایران گردیده و دشت‌های شمالی که تقریباً غیر مسکونی ولی از نظر کشاورزی بسیار با ارزش بود در اختیار آن دولت قرار گرفت.

آستارا مرکز مهم ترابری و گمرکی بین ایران و جمهوری آذربایجان محسوب می‌شود. همچنین خط لوله گازرسانی ایران که از آغاجاری می‌آید، از آستارا وارد خاک جمهوری آذربایجان می‌شود.

اکثر ایرانی هایی که از شهرهای مختلف کشور به همسایه شمالی سفر می کنند تنها شهر باکو را در برنامه سفر خود را دارند، که این امر باعث می‌شود آنان خود را از زیبایی های بی نظیر شهرهای دیگر همچون گنجه و شکی و ... که فاصله چندانی با بکو ندارند، محروم کنند.

اما شما فقط با برنامه‌ریزی ساده و صرف 50 مانات می توانید به طور دربست و با اتومبیل بنز به شهری مثل "شکی" که آب و هوایی بهشت گونه دارد، مسافرت نمایید و شب را در هتل-کاروانسرای این شهر بر فراز تپه‌ای جنگلی که کاخ "خان سارایی" در آن واقع شده بگذرانید.

افرادی که قصد ندارند فاصله میان آستارا و باکو را برای تفریح های آبی طی کنند، می توانند بعد از ورود به آذربایجان به شهر لنکران در نزدیکی مرز ایران رفته و در کمپلکس توریستی این شهر به تفریح بپردازند، شهر و دریاچه وان در نزدیکی مرز ایران خدمات مشابهی را برای مسافرانی که به ترکیه سفر می‌کنند، ارائه نموده است.

سفر زمینی به باکو

برای سفر زمینی به آذربایجان و پایتخت آن شهر باکو، مسیرها و وسایط مختلفی وجود دارد که در اینجا سفر با اتوبوس های تهران-باکو و یا تبریز-باکو و نیز عبور از مرز و ادامه سفر با سواری های آذربایجانی را به صورت خلاصه آورده ایم.

شما می توانید بلیط اتوبوس تهران-باکو-تهران را از تعاونی های مسافری ترمینال غرب در تهران و یا ترمینال تبریز و سایر شهرهایی که برنامه منظم حرکت به باکو دارند، تهیه کنید. اتوبوس های مسیر باکو معمولا دارای حرکت منظم هستند، لاکن متاسفانه این مسیر نیز مثل سابر مسیرهای اتوبوسی کشور نظم لازم در ساعت حرکت و طول مدت سفر را ندارد. خصوصا طول سفر بسته به میزان توقف در مرز و مبادلات داخل خاک آذربایجان! کم و زیاد می شود.

بیشترین زمانی که در طول سفر با اتوبوس تلف می‌شود، موقع عبور از گمرک آستارا است، چون در اینجا تمام مسافران باید تک به تک مورد کنترل پاسپورت و ویزا قرار بگیرند و این هم به خاطر شلوغی مرز آستارا همیشه زمان بر است. از این گذشته، شما برای واریز مبلغ عوارض خروج و مالیات شهرداری فقط و فقط می‌توانید از بانک ملی گمرک اقدام کنید، واریز به سایر بانک‌ها در سطح شهر آستارا و یا شهرهای دیگر ممکن نیست.گمرک "بیله‌سوار" از آستارا خلوت‌تر است، ولی مشکل بانک در آنجا نیز به قوت خود باقی است.

کنترل پاسپورت و ویزا در طرف آذربایجان به مراتب سریعتر انجام می‌شود، با وجود این پلیس مرزی آذربایجان نیز دردسرهای خاص خود و اخذ مبالغ نامعقول و "دمرلی" را در برنامه خود دارد. در سالها و حتی ماه‌های اخیر مقامات آذربایجان تلاش‌های گسترده‌ای را برای برچیدن این موارد شروع کرده‌اند، که احتمالا در آینده به نتیجه خواهد رسید.

بهتر است در طول سفر برخی خوراکی‌های کنسرو شده و تنقلات به همراه ببرید. دو وعده غذایی، یعنی یک صبحانه و یک وعده ناهار در طول مسافرت خواهید داشت که با همراه داشتن غذا می‌توانید در زمان توقف در رستوران‌های جنگلی مسیر تنها به سفارش چای و نوشیدنی اکتفا کنید، زیرا ممکن است غذای رستوران بین راهی به مذاقتان سازگار نباشد و لذت راه را از دست بدهید. زندگی روستایی مسیر آستارا به باکو برای کسانی که اولین بار به آذربایجان سفر می‌کنند خالی از هیجان و نشاط نخواهد بود. ضمنا اگر دوستی و آشنایی در باکو منتظر شماست، بردن پسته را فراموش نکنید، پسته مرغوب ایران در آذربایجان طرفدار فراوانی دارد.

ورودی باکو هم اکنون با گنبدها و گلدسته‌های بی‌بی هیبت، خواهر امام رضا (ع)، که اخیرا به دستور رییس جمهور آذربایجان بازسازی و مرمت شده از دور قابل تشخیص است. پس از ورود به باکو و عبور از منطقه "باییل" وارد مرکز شهر باکو در نوار پارک ساحلی خزر می‌شوید که همانجا هم اکثر مسافرین از اتوبوس پیاده می‌شوند. اگر محل خاصی باید پیاده شوید، ختما موضوع را به اطلاع راننده برسانید.

عبور از مرز و ادامه سفر

روش دیگری که می توانید در سفر زمینی باکو از آن استفاده کنید، رفتن به شهرهای مرزی آستارا در استان گیلان و "بیله سوار" در استان اردبیل و عبور از مرز و ادامه مسیر سفر با سواری های آذربایجانی است که معمولا بنز و یا لادا هستند.

این سواری ها فاصله بین آستارا و باکو را همراه با یک توقف کوتاه برای نوشیدن چای در کافه های جنگلی بین راه در عرض چهار ساعت طی می کنند. کرایه هر نفر در این مسیر بسته به نوع ماشین و ایام عادی و یا تعطیل از 15 الی 25 مانات فرق می کند، لاکن چانه زنی در آذربایجان نیز می تواند قیمت ها را تغییر دهد. در این مورد هم چنانچه از قبل هتل رزرو کرده‌اید و یا محل مشخصی باید بروید، حتما با راننده طی کنید تا با همان کرایه شما را به آدرس مورد نظزتان ببرد.

این در صورتی است که چهار نفر باشید و به نوعی ماشین را دربست بگیرید. اگر هم تنها هستید، با چند نفر دیگر صحبت کنید و باهم یک تاکسی شوید.

سفر با ماشین شخصی

سفر با ماشین شخصی از امتیازات فراوانی برای مسافران آذربایجان برخوردار است. توقف‌های داخواه در مسیر آستارا - باکو در داخل خاک آذربایجان، استفاده از مناظر زیبای ساحلی و جنگلی این مسیر، آزادی و راحتی حمل و نقل در سطح شهر باکو و احیانا بازدید از شهرهای دور و نزدیکی همچون شکی و گنجه با اتومبیل شخصی لذتی دوچندان را به همراه دارد. با این وجود استفاده از اتومبیل شخصی برای مسافرت به آذربایجان در صورتی که برای اولین بار به این کشور سفر می‌کنید، توصیه نمی‌شود. لاکن، اگر به زبان ترکی تسلط کافی داشته و یا از همراهانتان کسی ترک زبان باشد، سفر با ماشین شخصی سهولت بیشتری پیدا خواهد کرد.

برای این کار ابتدا با مراجعه به مراکز نیروی انتظامی جهت کاپتاژ کردن پلاک اتومبیل و اخذ گواهینامه بین‌المللی اقدام می‌نمایید که این کار معمولا در ایام عادی زمان چندانی نمی‌گیرد. پس از تکمیل مراحل کاپتاژ پلاک اتومبیل و تهیه ویزای آذربایجان به سمت مرزهای این کشور حرکت و از گمرک‌های آستارا و یا "بیله سوار" وارد خاک آذربایجان می شوید. در زمان گذر از مرز نیز هزینه‌ای را بابت عوارض و بیمه اتومبیل پرداخت خواهید کرد.

طبق قوانین آذربایجان پلیس حق مطالبه هیچگونه هزینه غیر قانونی از توریست‌ها را ندارد، با این وجود متاسفانه در برخی موارد دریافت چنین مواردی از شهروندان ایرانی شنیده می‌شود.

از باکو معمولا سه خروجی به مقاصد شمالی و فدراسیون روسیه، مقاصد جنوبی و ایران و مقاصد شرقی و گرجستان خارج می‌شود که می‌توانید با خروج از هرکدام از این خروجی‌ها به شهرهای دیگر آذربایجان سفر کنید.

گرفتن ویزا مستقیما از سفارت آذربایجان مستلزم مراجعه حضوری، انتظار در نوبت کنسولگری، واریز معادل ارزی به حساب سفارت و یا داشتن تاییدیه رزرو هتل در مقصد و یا دعوتنامه از طرف آذربایجانی است. لذا اقدام از طریق یک آژانس معتبر باعث صرفه جویی در وقت و هزینه ها خواهد شد

مامورین مرزی این کشور با شمارش دقیق روز های اقامت در صورتی که از مدت مذکور حتی یک روز گذشته باشد از خروج افراد جلوگیری نموده و آنها را مجبور به بازگشت به باکو و پرداخت جریمه می کنند.

قوانین و مقررات جزائی جمهوری آذربایجان در رابطه با مواد مخدر و حتی داروهای آرامبخش ویژه درمان اعتیاد سخت گیرانه و انعطاف ناپذیر بوده و اغلب منجر به حبس های طولانی مدت حداقل 3 الی 4 سال می گردد.

در جمهوری آذربایجان برخلاف مقررات رایج بین المللی و عرف سایر کشورها مدت اعتبار روادید با مدت زمان تعیین شده برای اقامت محاسبه می شود. اگر کسی دارای روادید با اعتبار یک ماهه و اقامت 30 روز باشد ولی 10 روز پس از صدور روادید وارد جمهوری آذربایجان شود نمی تواند 30روز در این کشور اقامت کند و اقامت این فرد در پایان 20 روز تمام شده تلقی می شود.

از آذربایجان تا گرجستان

برنامه سفر دیگری که مسلما طرفدارارن فراوانی پیدا کرده، مسافرت به سه کشور همسایه با علایق و فرهنگ‌های مختلف یعنی آذربایجان، گرجستان و ترکیه با شروع سفر از مرز آذربایجان است. این سفر می‌تواند یکی از لذت بخش ترین و هیجان انگیزترین سفرهای شما باشد، بعد از دیدار از باکو و اقامت در چند روزه در آن به سمت گرجستان به راه افتاده، در بین را از مسیری با مناظر طبیعی و بسیار زیبا لذت برده، سرانجام وارد خاک گرجستان شده و به دیدن شهر کهن تفلیس می‌روید، با مردمانی خونگرم و فرهنگی کاملا متمایز.

بعد از اقامت در تفلیس به سمت بندر و شهر ساحلی باتومی حرکت کرده، چند روزی را در آبهای آرام دریای سیاه به استراحت می‌پردازید. سپس در عرض چند ساعت از گرجستان خارج و وارد جمهوری ترکیه شده و مسیر خود را در امتداد "قارا دنیز" به سمت طرابزون ادامه داده و یا پس از بازدید از شهرهای شرقی ترکیه و خرید سوغات از طریق مرز ماکو وارد ایران می‌شوید.