روز سه‌شنبه، یک مقام وزارت خارجه آمریکا مدعی شد، دولت این کشور به دنبال کاهش صادرات نفت ایران به صفر است و قصد ندارد برای هیچ یک از شرکت‌ها یا کشورهای خریدار نفت ایران، معافیت‌های تحریمی صادر کند. بلافاصله پس از این اظهارات، قیمت نفت افزایش پیدا کرد و نگرانی های زیادی در میان متحدان آمریکایی خریدار نفت ایران ایجاد شد.
به گزارش «تابناک»؛ بر اساس تحریم‌های آمریکا، شش ماه پس از خروج این کشور از برجام، یعنی در نوامبر سال 2018، وزارت دارایی آمریکا باید عملکرد کشورهای خریدار نفت ایران را بررسی کند و در صورتی که به قانون تحریم عمل نکرده باشند، بانک‌هایی که برای خرید نفت به بانک مرکزی ایران پول پرداخته باشند (مثلا بانک های چینی، کره‌ای یا هندی) مشمول تحریم می‌شوند.
دولت اوباما در دوران تحریم‌های قبلی از خریداران خواسته بود، واردات نفت ایران را هر ۱۸۰ روز به میزان ۲۰ درصد کاهش دهند، اما وزارت خارجه آمریکا روز سه‌شنبه تأیید کرد خریداران نفت ایران باید خریدشان را با هدف رساندن به صفر تا چهارم نوامبر کاهش دهند. دولت آمریکا انتظار ندارد به شرکت‌هایی که نفت ایران را خریداری یا در صنعت انرژی این کشور سرمایه گذاری می‌کنند، هیچ‌گونه معافیتی اعطا کند.
هم اکنون ایران روزانه حدود 2 میلیون و 200 هزار بشکه نفت خام صادر می‌کند که تقریبا یک میلیون بشکه بیشتر از زمان تحریم پیش از اجرای برجام است.
در همین راستا، روز گذشته رئیس جمهوری ایالات متحده آمریکا نیز در توییتی مدعی شد که پادشاه عربستان سعودی با درخواست وی برای افزایش تولید نفت موافقت کرده است.
دونالد ترامپ روز شنبه نهم تیر پس از یک مکالمه تلفنی با ملک سلمان در صفحه توئیتر خود نوشت: «همین الان با ملک سلمان گفت وگو کردم و توضیح دادم، به دلیل وجود آشفتگی و اختلال در ایران و ونزوئلا از او می‌خواهم تا تولید نفت را احتمالا تا دو میلیون بشکه در روز بالا ببرد تا اختلاف عرضه و تقاضا برطرف شود، چون قیمت‌ها خیلی بالاست. او هم پذیرفت.»
پس از این ادعای ترامپ، بسیاری از کارشناسان حوزه انرژی، از بعید بودن چنین تصمیمی از سوی ریاض سخن گفتند. به این جهت که عربستان در یک بازه زمانی کوتاه مدت نمی تواند این دو میلیون بشکه را تأمین کند و از سوی دیگر، چنین تصمیم یکجانبه ای از سوی ریاض در بازار نفت، می تواند منجر به فروپاشی سازمان نفتی اوپک شود.
با این حال، روز شنبه عربستان اعلام کرد که «ملک سلمان» پادشاه این کشور با ترامپ رئیس جمهوری آمریکا تلفنی صحبت کرده، اما در این گفت وگو اشاره ای به تولید اضافه دو میلیون بشکه نفت این کشور چنانچه ترامپ مدعی آن است، نشده است.
بیانیه ای که در خبرگزاری دولتی عربستان در این زمینه منتشر شده، حاکی است: در جریان این گفت و گوی تلفنی، دو طرف بر لزوم تلاش به منظور حفظ ثبات بازارهای نفت و رشد اقتصاد جهانی تاکید کردند.
این بیانیه می افزاید، تفاهمی در زمینه لزوم جبران کمبود بالقوه عرضه نفت از سوی کشورهای تولید کننده وجود دارد. این بیانیه به جزئیات بیشتری در مورد این خبر اشاره ای نکرده است.
اعضای سازمان کشورهای نفت، اوپک روز دوم تیر ماه تصمیم گرفتند تا میزان تولید خود را بالا ببرند. ایران و روسیه نیز از جمله کشورهایی بودند که با این تصمیم موافقت کردند. روسیه و عربستان سعودی می‌گویند این تصمیم به افزایش تولید نفت به میزان یک میلیون بشکه در روز خواهند انجامید که برای پاسخگویی به نیاز بازار جهانی کفایت می‌کند.
دونالد ترامپ تا پیش از برگزاری نشست آخر اوپک، بارها از این سازمان به دلیل «انفعال» انتقاد کرده بود. وی یک بار نیز در ماه آوریل گذشته اعضای اوپک را متهم کرده بود که قیمت نفت را «به شکل مصنوعی بالا نگه می‌دارند».
حال پرسش دیگری مطرح می شود؛ آیا متحدان و یا شرکای آسیایی آمریکا با ایده به صفر رساندن صادرات نفت ایران همراه خواهند شد؟
این پرسشی است که خبرگزاری اسپوتنیک روسیه به آن پاسخ داده است. در همین زمینه، یک کارشناس حوزه انرژی در گفت وگو با اسپوتنیک گفت: قطع فوری واردات نفت ایران از سوی کشورهایی چون چین و هند که پروژه های عمرانی زیادی را در حال اجرا دارند، می تواند این پروژه های را فقط بر روی کاغذ نگه دارد و منجر به توقف بسیاری از آن ها خواهد شد.
به احتمال زیاد، تحریم های آمریکا منجر به کاهش صادرات نفت ایران خواهد شد، اما به نظر می رسد ایده به صفر رساندن صادرات نفت از سوی ایران نمی تواند محقق شود.
واقعیت این است که یافتن جایگزینی برای نفت ایران از سوی خریداران آن در بازه زمانی 180 روز امکان پذیر نیست. نیکی هیلی هم در ملاقات خود با مودی به این موضوع اشاره کرد. شاید به همین دلیل بود که روز پنجشنبه یک مقام ارشد وزارت خارجه گفت واشنگتن با کشورهایی که میزان واردات نفت خود از ایران را کاهش بدهند بر سر تحریم ها «به طور موردی» همکاری خواهد کرد.
کارشناسان بر این باورند که دولت آمریکا در زمان اوباما به سرعت توانست صادرات نفت ایران را کاهش دهد، زیرا تا حدود زیادی از حمایت متحدان اروپایی خود برخوردار بود. کشورهای اروپایی نیز تحریم‌های خود را علیه صادرات نفت ایران اعمال کرده بودند که خرید این قاره را در ظرف مدت شش ماه به صفر رسانده بود. اما این بار انگلیس، فرانسه و آلمان و اتحادیه اروپا با خروج ترامپ از توافق هسته‌ای به شدت مخالفت کرده و تدابیری را برای حمایت از شرکت‌های خود در برابر تحریم‌های ثانویه وضع کردند. این تحریم‌های ثانویه شرکت‌هایی را که با نهادهای ایرانی تحت تحریم همکاری می‌کنند مجازات کرده و مانع دسترسی آنها به بازار آمریکا و سیستم مالی بین‌المللی می‌شود.
از سوی دیگر، کشورهای آسیایی از جمله هند و چین هرچند با تردید، همچنان پای نفت ایران ایستاده‌اند. در این راستا یکی از مدیران ارشد شرکت ساینوپک چین اعلام کرد که تحریم‌های آمریکا ضد ایران، تأثیری بر واردات نفت چین از ایران نخواهد داشت.
به گفته وی، پالایشگران چینی برای خرید نفت از ایران، از نفتکش‌هایی استفاده می‌کنند که تعاملی با آمریکا ندارند؛ بنابراین، با وجود تصمیم آمریکا برای بازگرداندن تحریم‌ها ضد ایران، واردات نفت چین از ایران آسیبی نخواهد دید.
این مدیر سینوپک همچنین اعلام کرد، در صورتی که دولت چین برای واردات نفت از آمریکا تعرفه ۲۵ درصدی وضع کند، پالایشگران چینی خرید نفت از ایالات متحده را متوقف می‌کنند.
همچنین هند اعلام کرد تحریم‌های آمریکا را که تهدید کرده علیه کشورهایی که پس از چهارم نوامبر به خرید نفت ایران ادامه می‌دهند، وضع خواهد کرد به رسمیت نمی‌شناسد. سونجای سوتهیر، یکی از مقامات وزارت نفت هند گفت: هند تحریم‌های یک جانبه را به رسمیت نمی شناسد و تنها تحریم‌هایی را رعایت می‌کند که از سوی سازمان ملل متحد تصویب شده‌اند.
ژاپن و کره جنوبی نیز برای پیشگیری از پیامدهای منفی تحریم‌های ضدایرانی آمریکا، با دولت ایالات متحده مذاکره می‌کنند.
یوشیهیده سوگا، دبیر هیأت دولت و سخنگوی دولت ژاپن، اعلام کرد، ژاپن و آمریکا اکنون در حال مذاکره درباره بازگشت تحریم‌های آمریکا ضد ایران هستند. ما پیامد اقدام آمریکا را با دقت زیر نظر داریم و تمایل داریم با کشورهای درگیر، از جمله آمریکا، مذاکره کنیم تا هیچ پیامد منفی برای شرکت‌های ژاپنی ایجاد نشود.
یکی از مسئولان وزارت انرژی کره جنوبی نیز اعلام کرد، دولت این کشور برای دریافت معافیت از تحریم‌های آمریکا، به مذاکره با واشنگتن ادامه می‌دهد.