تحریم صنایع فلزی ایران به واسه مشکلات ناشی از افزایش هزینه‌های حمل و نقلی احتمالا با کاهش مواجه خواهد کرد . در واقع صادرات فولا خام ایران در حالی در سال گذشته با کاهش حدود 26 درصدی همراه بوده که فعالان این حوزه از کاهش بیشتر صادرات در پی اعمال تحریم‌ها بر روی صنایع فلزی ابراز نگرانی کرده و معتقدند اگر چه صنایع تمامی تلاش خود را عبور از تحریم‌ها به کار خواهند بست، اما بخشنامه‌ها و دستور المعل‌های چند روز اخیر حمل و نقل دریایی را بیش از گذشته با چالش مواجه خواهد کرد موضوعی که علاوه بر افزایش هزینه‌های صادرات زمینه کاهش رقابت پذیری در بازار بین المللی را نیز فراهم خواهد کرد. بنابراین در شرایط کنونی آنچه باعث می‌شود شاهد تداوم صادراتی باشیم اقدامات حمایتی دولت در زمینه‌های مختلف تولید و معافیت‌های صادراتی است.
فولاد ایران بدون متقاضی نخواهـد ماند
بر اساس اعلام انجمن تولیدکنندگان فولاد در 11 ماهه سال 97 در حالیکه صادرات محصولات فولادی نسبت به مدت مشابه سال قبل با روند رو به رشد حدود 90 درصدی همراه بوده، اما در حوزه صادرات فولاد خام کاهش حدود 26 درصدی و در زمینه آهن اسفنجی نیز با صادرات 507 هزار تنی افت 21 درصدی را شاهد بوده‌ایم. در واقع بررسی روند صادرات فولاد نشان می‌دهد اگرچه در صادرات محصولات فولادی گاها رشد قابل ملاحظه‌ای محقق شده است، اما سهم 59 درصدی صادرات فولاد خام از مجموع کل صادرات حاکی از تمایل طرف‌های تجاری برای خرید فولاد خام کشور بوده که بیشترین سهم را نیز در کسب درآمد ارزی برای کشور به دنبال خواهد داشت. البته آنچه حائز اهمیت است با اعمال تحریمهای ترامپ بر صنایع فلزی کشور که یکی از مهمترین بخش‌ها در صادرات غیر نفتی به شمار می‌روند، کاهش بیشتر صادرات محصولات فولادی به ویژه فولاد خام و در حالیکه بخش قابل توجه‌ای ازروند تحقق اهداف فولادی در سند چشم انداز بر صادرات این محصول متمرکز شده، نگرانی‌های زیادی را برای فعالان این حوزه به همراه داشته است. اگرچه که اغلب کارشناسان و متولیان این حوزه معتقدند تهدیدهای تحریمی آمریکا با توجه به اینکه متقاضی بخش اعظمی از فولاد ایران را صنایع چینی تشکیل می‌دهند و سیاست‌های اقتصادی این کشور از مخالفت با تصمیمات سیاسی و اقتصادی ترامپ حکایت دارد . بنابراین صادرات فولاد ایران تاثیر چندانی را متوجه نخواهد شد. هر چند که بخش قابل ملاحظه‌ای این استدلل درست است، اما بیشترین تاثیر در رود صادرات محصولات فولادی چالش حمل و نقلی وعدم انجام تعهدات بیمه‌ای کشتی‌ها بوده که با افزایش هزینه‌ها رقابت پذیری در بازار را کااهش می‌دهد. موضوعی که با بخشنامه جدید کلوپ بیمه کشتی‌ها« P & I Club» که برای اعضای خود در چین ارسال شده و در آن مشخصا از سنگ آهن به عنوان کالای تحریمی نام برده اعلام کرده که قراردادهای منعقد شده بعد از تاریخ 18 اردیبهشت ماه مشمول 3 ماه ضرب العجل نخواهند شد که در نهایت می‌تواند افزایش تا 2 برابری هزینه حمل و نقل را برای صادرت کننده فولادی به همراه داشته باشد. بنابراین به نظر می‌رسد اگر متولیان بخش صنعت و معدن بر حفظ درآمدهای ارزی حاصل از صادرات غیر نفتی محصولات فولادی تاکید دارند لازم است تا نسبت به ارائه تسهیلات و تغییر بخشنامه‌های صادراتی متناسب با شرایط کنونی اقدام کنند.
پرهیز از خود تحریمی
قدیر قیافه عضو هیأت مدیره انجمن سنگ آهن ایران، در خصوص تاثیر تحریم صنایع فلزی ایران از سوی دولت ترامپ با عنوان اینکه تحریمهای آمریکا موضوع جدیدی نیست و از زمان خروج یکجانیه از برجام بارها مشاهد شده است، می‌گوید: اقتصاد ایران همواره با تحریمهای آمریکا مواجه بوده است و اگرچه اعمال تحریمهای جدید شرایط سخت تری را برای صنایع فولادی به همراه خواهد داشت، اما تجربه ثابت کرده فعالان اقتصادی با راهکارهای مختلف توانسته‌اند از سد تحریم‌ها عبور کنند.
سال‌هاست که اقتصاد ایران تحت تحریمهای آمریکا قرار دارد و البته که هر مرحله سخت‌تر نیز شده است اما به موازات آن فعالان اقتصادی راه‌های بسیار زیادی پیدا کرده و توانسته‌اند از این تحریم‌ها گذر کنند.
وی در ادامه با تاکید بر اینکه در شرایط کنونی لازم است تا دولت و تمامی نهادهای مرتبط نسبت به حمایت در راستای «رونق تولید» اقدام کنند، گفت: نباید محدودیتی برای صادرات محصولات با ارزش افزوده بالا صورت گیرد و این در حالیست که از میزان تولید 25 میلیون تنی فولاد در سال گذشته کمتر از 14 میلیون تنی آن مصرف داخلی بوده و باید در خصوص تسهیل صادرات مازاد تولید تدابیر ویژه ای تعیین شود.
عضو هیأت مدیره انجمن سنگ آهن ایران با عنوان اینکه بخش عمده‌ای از صادرات صنایع معدنی و فولاد ایران به کشورهای همسایه صورت می‌گیرد، گفت: البته باید توجه داشت که اکثر متقاضیان محصولات ف.لادی کشور را شرکت‌ها و صنایع کوچک وتوسط تشکیل داده که تعاملات آنها با آمریکا چندان گسترده نبوده و در لیست شرکت‌های هدف تحریم قرار نمی‌گیرند . بنابراین به نظر می‌رسد با بررسی همه جانبه و حمایت‌های دولت بتوان از تحریمهای کنونی نیز عبور کرد.
افزایش ریسک هزینه‌های حمل دریایی
کیوان جعفری طهرانی کارشناس ارشد بازارهای جهانی فولاد و سنگ‌آهن نیز در زمینه تحریم صنایع فلزی در گفتگو با «پیام‌آوران معدن و فولاد» اظهار داشت: بیشترین تاثیر تحریمهای جدید در بخش حمل و نقل دریایی بوده و زمینه افزایش هزینه‌ها و همچنین ضریب ریسک حمل و نقل را افزایش می‌دهد .
وی در پاسخ به اینکه بیشترین بازار هدف محصولات فلزی ایران بازار چین بوده و با توجه به سیاست‌های این کشور در قبال آمریکا می‌توان انتظار داشت میزان تقاضا با کاهش مواجه نخواهد شد گفت: البته بیشترین متقاضیان فولاد ایران را شرکت‌های کوچک چینی تشکیل می‌دهند و شرکت‌های دولتی سهم چندانی در مبادلات فولاد با صنایع ایرانی ندارند، بنابراین این خریداران جابه جایی پول را از طریق بانک های (آف شور) که خارج از قوانین بانکداری مرکزی چین است، انجام می دهند و می‌توانند از این موقعیت به نفع خود استفاده کرده و محصولات معدنی و صنایع معدنی ایران را ارزان‌تر خریداری کنند.
وی ادامه داد: آنچه هم اکنون بیشترین نگرانی را برای صادرات فولاد به همراه دارد بخشنامه اخیر« P & I Club» کلوپ بیمه ای است و به تمامی اعضای خود در نمایندگی چین هشدار داده که قرادادهایی منعقد شده از 18 اردیبهشت شاامل حال 3 ماه ضرب العجل نخواهند شد و از سوی دیگر در این بخشنامه سنگ آهن نیز در فهرست کالاهای تحریمی قرار گرفته است . بنابراین این موضوع به افزایش هزینه‌های حمل و نقل دریایی منجر خواهد شد . به گونه‌ایکه همزمان با اعلام این بخشنامه هزین حمل و نقل با افزایش 3 تا 4 دلاری مواجه شده و پیش بینی می‌شود این میزان رشد تا 2 برابر نیز افزایش یابد.
جعفری طهرانی با عنوان اینکه افزایش هزینه‌های حمل به کاهش رقابت پذیری در بازار منجر خواهد شد، تاکید کرد: در حال حاضر یکی از راهکارهای مقابله با کاهش صادرات ناشی از رقابت پذیری دولت باید حمایت‌ها خود را در بخش تولید و همچنین دستور العمل‌ها و تعرفه‌های صادراتی شدت بخشد چرا که عدم صرفه اقتصادی برای صادرکنندگان فارغ از کاهش درآمدهای ارزی دولت از محل صادرات غیر نفتی تعطیلی و کاهش تولید واحدای تولیدی و همچنین تحت الشعاع قرار گرفتن اهداف فولادی در سند چشم اندار را در پی خواهد داشت
این کارشناس ارشد بازار جهانی فولاد به تحت الشعاع قرار گرفتن صادرات سنگ آهن اشاره کرد و گفت: صادرات کنسانتره سنگ آهن و سنگ آهن دانه بندی در سال 96 ، 18 میلیون و 200 برآورد شد و این در حالی است که با اعمال تحریم‌ها در سال 97 صادرات با افت 21درصدی به لحاظ وزنی به 14 میلیون و 300 هزار تن کاهش یافت . بنابراین با چالش حمل و نقل احتمالا میزان صادرات در سال جاری نیز کاهش بیشتری را تجربه خواهد کرد.
جعفری طهرانی با عنوان اینکه در شرایط کنونی تحریمهای داخلی آسیب پذیری صنایع معدنی را دو چندان می‌کند، افزود: در سال گذشته عوارض صادراتی سنگ آهن دانه بندی کنسانتره و گندله 5 درصد تعیین شد که این میزان با رشد 3 درصدی به حدود 8 درصد خواهد رسید که می‌تواند شرایط معادن بخش خصوصی را دشوارتر کند.
مدیریت تولید
البته برخی از کارشناسان صنعت فولاد معتقدند قدرت بالای چانه زنی و همچنین موقعیت استراتژیک ایران به گونه‌ای است که توقف صادرات صنایع فلزی عملا برای آمریکا امکان پذیر نخواهد بود و تمرکز صنایع فولادی به سمت بازار کشورهایی که مراودات تجاری کمتری با آمریکا دارند قادر خواهد بود همچنان صادرات فلزات ایران حفظ کند . کشورهایی همچون عراق و افغانستان و همچنین سویه و عمان
امیر صباق کارشناس صنعت فولاد نیز در این خصوص می‌گوید: اگر چه تولید کنندگان فولاد با هزینه‌های مضاعفی مواجه خواهند شد، اما این مسدله قابل مدیریت بوده و با توجه به کاهش ارزش پول ملی در مقابل دلار صادرات با سود بیشتری همراه خواهد شد البته این مساله ممکن است به واردکنندگان ایرانی که بیشتر مواد خام خود را از کشورهای دورتری چون چین، کره جنوبی، قزاقستان و روسیه خریداری می کنند، زیان تحمیل کند
آمار عملکرد ۱۱ ماهه ۹۷ انجمن تولید کنندگان فولاد ایران نشان می دهد که طرف های تجاری و مشتریان فولاد ایران بیشتر متقاضی فولاد میانی (خام ) را تشکیل داده و این بخش سهم ۵۹ درصدی از کل صادرات را در مدت مورد اشاره به خود اختصاص داده و پس از آن میلگرد با 9/18 درصد و ورق گرم نیز با 5/7 درصد در رده های بعدی قرار دارند.همچنین بررسی‌ها نشان می‌دهد فولاد میانی (خام)، میلگرد و ورق گرم در مجموع بیش از ۸۵ درصد از صادرات فولاد و محصولات فولادی را در مدت ۱۱ ماهه ۹۷ به خود اختصاص دادند.انجمن جهانی فولاد در تازه ترین گزارش خود آورده در ۲ ماهه نخست سال ۲۰۱۹ ( ۱۱ دی تا ۱۰ اسفند ۹۷) میزان تولید فولاد ایران با 6/7 درصد افزایش به 2/4 میلیون تن رسیده است. همچنین درماه های ژانویه و فوریه، 4 میلیون و ۲۴۵ هزار تن فولاد خام تولید شده که این رقم در مدت مشابه سال گذشته میلادی، 3 میلیون و ۹۴۵ هزار تن بوه است. از سوی دیگر میزان تولید ماه فوریه ۲۰۱۹ میلادی نیز ۲ میلیون و ۱۵ هزار تن بود که نسبت به رقم تولید ماه ژانویه ۲۰۱۹ میلادی (۲ میلیون و ۲۳۰ هزار تن)، 6/9 درصد کاهش را نشان می دهد. 64 کشور فولادساز جهان در ۲ ماهه نخست سال ۲۰۱۹ میلادی، ۲۸۷ میلیون و ۶۰۹ هزار تن فولاد خام تولید کردند که در مقایسه با مدت مشابه سال ۲۰۱۸ (۲۷۷ میلیون و ۱۹۱ هزار تن)، 7/3 درصد افزایش را به همراه داشته است، همچنین چین (5/149 میلیون تن)، هند (9/17 میلیون تن)، ژاپن (8/15 میلیون تن)، آمریکا (4/14 میلیون تن) و کره جنوبی (8/11 میلیون تن) پنج کشور نخست تولیدکننده فولاد خام جهان را تشکیل می‌دهند.
انتهای پیام/*