براساس طرح سرشماری نفوس و مسکن سال ۹۵ از جمعیت سه میلیون و ۲۸۳ هزار نفری این استان حدود ۴۷ درصد که حدود یک میلیون و ۵۰۰ هزار نفر را شامل می شود در افزون بر سه هزار روستا سکونت دارند که پیش بینی می شود بیش از ۱۰ تا ۱۵ درصد از این جمعیت را خوش نشینان بومی و غیربومی تشکیل دهند که در سال های اخیر به مدد تسهیلات ارزان قیمت مسکن روستایی و فروش زمین از سوی برخی روستاییان به این مناطق کوچ کردند.
توجه به زیرساخت های مناطق روستایی در سال های اخیر با رویکرد اقتصاد مقاومتی با هدف خوداتکایی در داخل از روند رو به رشد بیشتری برخوردار شد به گونه ای که توجه به توسعه زیرساخت به مناطق کوهستانی و ییلاقی نیز گسترش یافت و صرفنظر از ایجاد رفاه و آسایش برای روستانشینان بومی، پای خوش نشینان بومی و غیر بومی را نیز به این مناطق باز کرده و هر روز دامنه ورود این گروه به روستاها رو به افزایش است و تا حد زیادی این گروه جدید مسبب برخی نارسایی به ویژه کمبود آب را دامن زدند.
نگاهی به زیرساخت‌های توسعه‌ای در روستاهای مازندران
براساس آمار رسمی هم اکنون از حدود ۲ هزار و ۵۰۰ روستای بالای ۲۰ خانوار ساکن در مازندران که حدود یک میلیون و ۴۰۰ هزار نفر جمعیت داردد از طرح هادی روستایی برخوردار شدند و در یک هزار و ۱۰۰ روستا نیز این طرح اجرا و خاتمه یافت و ۵۰۰ روستا نیز در دست اجراست.
براساس آمار رسمی از هشت هزار و ۱۰۲ کیلومتر راه روستایی در مازندران حدود ۴ هزار و ۵۵۰ کیلومتر که حدود ۵۵ درصد را شامل می شود، زیر پوشش آسفالت قرار دارد و با وجود عقب ماندن روستاهای این استان از راه آسفالته نسبت به میانگین کشوری به دلیل پراکندگی این روستاها و قرارگیری در مناطق روستایی سخت گذر، ولی همچنان از لحاظ زیرساخت اولیه راه در تمام مناطق روستایی وجود دارد .
طبق همین آمار با وجود محدودیت مالی در دولت یازدهم و دوازدهم بیش از ۲۵ درصد از راههای روستایی مازندران در این دولت آسفالت شد و همچنان نیز با برنامه نهضت راهسازی و توزیع قیر رایگان با سرعت این کار ادامه دارد.
همچنین طبق گزارش شرکت گاز استان مازندران هم اکنون ۲ هزار و ۱۵۰ روستای بالای ۲۰ خانوار این استان از گاز شهری برخوردارند و طرح گازرسانی در ۴۲۵ روستای دیگر نیز در دست اجراست که پیش بینی می شود طرح گازرسانی در این مناطق حداکثر تا سال ۱۴۰۰ خاتمه یابد و تمام روستاهای بالای ۲۰ خانوار وحتی زیر ۲۰ خانوار در حاشیه شبکه انتقال از گاز نیز برخوردار خواهند شد.
مدیرعامل شرکت آبفای روستایی مازندران نیز می گوید اکنون شاخص برخورداری از آب شرب در مناطق روستایی مازندران به بیش از ۸۰ درصد رسید و افزون بر ۱۲ تا ۱۳ درصد از این شاخص ها در دولت تدبیر و امید ارتقاء یافت.
به گفته مجید عبداللهی مازندران ۲ هزار و ۴۳۲ روستای بالای ۲۰ خانوار دارد که یک هزار و ۶۵۰ روستا با ۴۲۰ هزار مشترک زیر پوشش آبفای روستایی و مابقی نیز با وجود برخورداری از آب شرب بهداشتی به صورت هیات امنایی اداره می شوند.
وی اضافه کرد : در بخش آب روستایی حدود ۲۰ درصد از کمبودها مربوط به جمعیت خوش نشین بومی و غیربومی است که به هر دلیلی در مناطق روستایی ساکن شدند و در تعطیلات با کوچ موقت به این روستاها باعث کمبود آب دراین سکونتگاهها می شوند.
مدیرعامل آبفای روستایی مازندران مشکل اصلی در این بخش را همسان بودن تعرفه انشعاب و قیمت آب برای خوش نشین و روستاییان ساکن دانست و این عامل خود باعث می شود تا خوش نشینان رغبت بیشتری به کوچ در مناطق روستایی داشته باشند.
همچنین بنا بر اعلام اداره کل ارتباطات و فناوری اطلاعات مازندران ، ۸۴ درصد از سه هزار روستای استان دارای خط اینترنت پرسرعت یا همان (ADSL) هستند و ضریب نفوذ تلفن ثابت نیز به ۸۰ درصد رسید.
در حال حاضر ضریب نفوذ تلفن همراه در روستاها و شهرهای مازندران ۸۰ درصد و ضریب نفوذ اینترنت نیز در روستاهای بالای ۲۰ خانوار و مناطق شهری به ترتیب ۸۶ و ۸۹ درصد است.
نو نوار شدن مسکن روستایی و روستا
مدیرکل بنیاد مسکن انقلاب اسلامی مازندران می گوید: ۲ هزار و ۴۷۵ روستای مازندران بالای ۲۰ خانوارند که طرح هادی برای ۲ هزار و ۱۰۰ روستا تهیه شد و در یک هزار روستای بالای ۱۰۰ خانوار این طرح اجرا و سالانه نیز حداقل ۱۰۰ روستا به این آمار افزوده می شود.
حسین خانی نوذری گفت: همچنین برای نوسازی و بهسازی مسکن روستایی نیز از سال ۸۶ گام بزرگی از سوی این نهاد برداشته شد به طوری که هم اکنون ۵۵ درصد از واحدهای مسکونی در مناطق روستایی نو نوار شدند.
وی تعداد واحدهای مسکونی سرپا در روستاهای مازندران را حدود ۴۰۰ هزار واحد بیان کرده است.
وی اضافه کرد : در سال جاری نیز حدود ۱۰ هزار واحد مسکونی روستایی در مازندران سهمیه تسهیلات ارزان قیمت ۴۰۰ میلیون ریالی دارند که پس از تشکیل پرونده می توانند مطابق با پیشرفت فیزیکی از این تسهیلات بهره مند شوند.
مدیرکل بنیاد مسکن انقلاب اسلامی مازندران گفت که ۱۶۰ روستای دارای ظرفیت گردشگری در استان شناسایی شده است که در تمامی آنها طرح بومگردی اجرا می شود.
خانی اظهار داشت: در مرحله اول ۱۲۶ روستا برای اجرای طرح بومگردی انتخاب شده اند که طرح در آنها در حال اجراست و برای ۳۴ روستای دیگر هم طرح بومگردی تعریف و اجرا خواهد شد.
شناسایی چهار هزار خانه روستایی برای بومگردی
مدیرکل بنیاد مسکن مازندران همچنین گفت که در روستاهای هدف بومگردی استان حدود چهار هزار واحد مسکونی برای اقامت گردشگران شناسایی شده است که برای مقاوم سازی و تجهیز امکانات به هر یک از این واحدها ۲۰۰ میلیون ریال تسهیلات داده می شود.
براساس آمار در نوروزی که گذشت حدود یک میلیون و ۳۰۰ هزار نفر شب مسافر در مناطق روستایی مازندران اقامت یافتند.
خانی درمورد اجرای طرح های توسعه ای در روستاها به خصوص بوم گردی و تهدید اقتصاد روستاها از سوی خوش نشینی می گوید: به هر حال روستاهای ما نیازمند توسعه زیرساخت ها برای رونق اقتصادی جهت جلوگیری از مهاجرت روستاییان به شهرهاست.
وی اضافه کرد : تسهیلات ما برای اجرای طرح های بوم گردی در روستاها نیز به فعالیت هایی تعلق می گیرد که هیچ تغییر در بافت اصلی روستا و حتی خانه های روستایی ایجاد نکند و صرفا بتواند تسهیلات لازم اقامتی را برای آنها ایجاد کند تا به طور موقت بتوانند در روستا اقامت بگیرند و روستاییان ازاین راه کسب درآمد کنند.
خانی خاطرنشان کرد : سایر طرح های ما در روستاها از جمله طرح هادی و نوسازی و بهسازی واحدهای مسکونی در روستاها نیز با این محوریت انجام می شود و وام بانکی برای این واحدها نیز به کسانی تعلق می گیرد که برای دریافت وام محدودیت قانونی نداشته باشند.
وی البته به طور ضمنی برخی تغییر کاربری اراضی روستایی را با اجرای طرح های هادی مورد تایید قرار داد و عمده این تغییر کاربری ها را ناحیه مدیران محلی ( دهیاران ) می داند که باید دستگاههای نظارتی با این قانون شکنی برخورد کنند.
توسعه زیرساخت در روستاها با هدف تقویت اقتصاد و درآمدزایی
معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری مازندران می گوید: توسعه زیرساخت ها در روستاهای این استان اعم از راهسازی، تامین آب، برق و گاز و حتی طرح های بوم گردی برای توقف مهاجرت از روستاها و حتی ایجاد مهاجرت معکوس به این مناطق است که در سال های اخیر با کمک مالی دولت در حوزه اشتغال روستایی تا حد زیادی نه تنها از مهاجرت کاسته شد که شاهد مهاجرت معکوس از شهر به روستا نیز بودیم.
مهدی رازجویان گفت: توسعه زیرساخت ها در روستاها باعث شده تا همچنان این استان با داشتن ۴۸ درصد از جمعیتش در مناطق روستایی، بیشترین جمعیت روستایی کشور را به خود اختصاص دهد.
وی اضافه کرد: همچنین در سال های اخیر برای اجرای طرح های اشتغالزا نیز تسهیلات ارزان قیمت برای روستاها پرداخت شد که طبق آمار در سال گذشته افزون بر سه هزار میلیارد ریال تسهیلات اشتغال روستایی به استان ابلاغ شد که حدود ۷۰ درصد از تسهیلات تخصیص یافت.
خوش نشین غیربومی تهدید روستاها
معاون عمرانی استاندارمازندران می گوید : اگر خوش نشین به افراد غیر بومی اطلاق شود که هیچ نقشی در روستاها در حوزه فعالیت اقتصادی و مدیریتی نداشته باشند، اصطلاح درستی است و باید با نظارت جلوی ساخت و سازهای غیر مجاز از سوی این گروه را گرفت.
رازجویان افزود : ولی حضور نیروهای بومی در مناطق روستایی ولو این که نقشی در اقتصاد روستا نداشته باشند نیز می تواند مفید باشد، چرا که این گروه می توانند حداقل ولو اندک در مدیریت روستا با ایده سازی کمک کار باشند.
خلاء قانونی برای ممانعت از مهاجرت خوش نشین ها به روستاها
معاون استاندار مازندران گفت: در شرایط فعلی به دلیل خلاء قانونی هیچ کس نمی تواند مانع ورود خوش نشینان حتی غیر بومی وارد روستا و ساخت و ساز آنها شود، چرا که هر روستایی می تواند طبق قانون ملکش را به هر خریداری بفروشد و تنها راه ممکن در این بخش نظارت بر عدم تغییر کاربری اراضی کشاورزی و باغی است.
رازجویان خاطرنشان کرد : هم اکنون حدود ۲ هزار روستای استان دهیار دارند و این مدیران روستایی باید تمام تلاش خود را برای جلوگیری از ساخت و سازهای غیر مجاز و تغییر کاربری به کار گیرند تا ما در آینده شاهد تغییر چهره روستاهای مازندران نباشیم.
ایرنا