به گزارش تابناک به نقل از مهر، از مدتی پیش زمزمه‌هایی در کلان شهرهای کشور در ارتباط با ازدواج بدون ثبت رسمی در دفترخانه، موسوم به ازدواج سفید پیچیده است و گرچه هنوز تعداد این ازدواج ها بسیار اندک است اما کارشناسان جامعه شناسی و روانشناسی بر لزوم پیشگیری از این امر با اطلاع‌دهی صحیح به مردم تاکید دارند.
در واقع در این ازدواج که برگرفته از نوعی سیستم ازدواج در غرب بدون زیرساخت های مشابه است پیوندی به مدت زمان نامعلوم بین دو فرد برقرار می‌شود که فاقد مشروعیت اجتماعی و حقوقی است و هیچ گونه احساس وفاداری و مسئولیتی در چنین ازدواجی نمی‌توان متصور بود.
ازدواج سفید به طور معمول توسط مراجع رسمی ثبت نمی‌شوند و با توجه به اینکه صیغه‌ای بین دختر و پسر جاری نمیشود بیشتر به شکل دوستی باقی می‌مانند بنابراین در این نوع ازدواج هیچ عامل حمایت کننده قانونی از زوجین یا فرزند ایجاد شده وجود نخواهد داشت و بر این اساس درباره آسییب‌های این نوع ازدواج می توان تا ساعت ها قلم فرسایی کرد.
کمرنگ شدن باورهای دینی از عوامل رشد پدیده هایی همچون ازدواج سفید است
در همین ارتباط کوروش محمدی جامعه شناس و آسیب شناس مسایل اجتماعی در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار داشت: شاید بتوان به طور خلاصه تجردگرایی، کمرنگ شدن اعتقادات و باورهای دینی و مذهبی مردم، الگوبرداری از ماهواره و رسانه‌های بیگانه به ویژه سریال‌های ساخت ترکیه و آمریکای جنوبی را از جمله عوامل رشد پدیده ای موسوم به ازدواج سفید دانست.
وی با اشاره به اینکه این آسیب را از دیدگاه‌های مختلف می توان بررسی کرد، افزود: تغییر ساختارهای اجتماعی موجب تغییر دیدگاه‌های جامعه و نگاه سرد و بی تفاوت نسبت به موضوع ازدواج شده است به گونه‌ای که برخلاف گذشته در جامعه امروز حسایت چندانی نسبت به موضوع ازدواج به موقع وجود ندارد.
آسیب شناس مسایل اجتماعی با بیان اینکه بالارفتن سطح توقعات جامعه موجب افزایش هزینه‌های ازدواج در جامعه ایرانی و چشم و هم چشمی برای برگزاری مراسم های سنگین ازدواج شده است، تاکید کرد: درمانده شدن خانواده‌ها برای تامین هزینه ها، ازدواج را به امری دور از دسترس تبدیل کرده و از سوی دیگر نادیده گرفتن مطالبات اجتماعی جوانان و چالش های پس از ازدواج مانند تامین مخارج، مسکن و مایحتاج زندگی و غیره بر این امر دامن می‌زند.
وی افزایش سن ازدواج به دلایل فوق و چالش های ریشه‌ای پیش روی جوانان را از جمله عوامل موثر در رویکرد جامعه به ازدواج سفید برشمرد و ابراز داشت: گذار از جامعه سنتی به مدرن امروز از مهمترین چالش های پیش روی جوانان امروزی است که در این عبور ناگریز، ارزش‌های سنتی را جا گذاشته ایم به گونه‌ای که اکنون با جهش و جابه‌جایی در ارزش‌های اجتماعی مورد انتظار و مورد قبول قاطبه مردم از جمله احترام به سنت‌ها روبه رو هستیم.
محمدی ابراز داشت: در حالیکه در یک جامعه اسلامی و مقید به ارزش های اسلامی بر ازدواج به موقع تاکید فراوان شده است اما کاهش و جابه‌جایی ارزش ها و نگاه ضعیف جامعه نسبت به این موارد نشان می دهد که از تکالیف سنتی خود فاصله گرفته‌ایم.
وی با بیان اینکه برخی خانواده‌ها تکالیف خود در زمینه آموزش به جوانان به درستی انجام نمی دهند، ابراز داشت: این یک هشدار برای ماست که تحت تاثیر تغییر نگرش های اجتماعی برخی از خطوط قرمز در خانواده ها به خط سبز مبدل شده است.
آسیب شناس اجتماعی تصریح کرد: وقتی جامعه از تکالیف سنتی و مشروع خود فاصله بگیرد در این جامعه که مرتب در حال تغییر دگرگونی اقتصادی و اجتماعی است عده ای از جوانان به دام آسیب های اجتماعی می افتند که از جمله آنها عادی شدن روابط دختران و پسران و کاهش حساسیت در میان جوانان و خانواده های در کلان‌شهرهای کشور است.
وی با اشاره به اینکه این گونه ارتباطات مبتنی بر ارزش های ما نیست و توسط خود جوانان شکل گرفته است، تاکید کرد: به طور طبیعی فرد از سن خاصی به طور غریزی به جنس مخالف خود گرایش پیدا می کند که اگر جوان در این برهه از زمان دارای پایه‌های سنتی قوی نباشند ترغیب می شود که از فشارها و موانع جامعه به شکل خودجوش و ناخواسته خارج شوند.
این آسیب شناس اجتماعی تاکید کرد: در شرایطی که جامعه و خانواده به جوان اجازه تامین نیازهای خود را نمی دهد وی سعی می کند رابطه ای خارج از ضابطه شکل دهد که برخی از آنها بدون صیغه شرعی است.
وی با اشاره به اینکه ازدواج سفید نوعی ناهنجاری است که نتیجه کج‌کاری ساختارهای جامعه در گذر زمان است، گفت: در این شرایط نه تنها اقتصاد و صنعت دچار تحول شده است بلکه از بعد اجتماعی نیز پایه‌های ارزشی جامعه و ارزش‌های بومی و فرهنگی دستخوش تغییراتی شده به گونه‌ای که افراد حاضر می‌شوند بدون اطلاع خانوده‌های خود زندگی زناشویی را آغاز کنند.
آسیب های ازدواج سفید بیشتر گریبان بانوان را می‌گیرد
وی با اشاره به اینکه آسیب های این ازدواج هم گریبان زن و هم مرد را می گیرد، گفت: البته در این قضیه آسیب اصلی بر بانوان وارد می شود چراکه ممکن است فرزند ناخوانده ای نیز به این خانواده غیر رسمی اضافه شود که علاوه بر سرنوشت نامعلوم به نوعی ترویج نوعی بی بندوباری در جامعه در ارتباط با روابط نامشروع است و در دراز مدت نیز در نسل های بعدی تاثیر خود را خواهد داشت.
محمدی خاطرنشان کرد: همچنین به دلیل عدم مسئولیت پذیری در این نوع از ازدواج بانوان در معرض آسیب های جدی روحی و اجتماعی قرار گرفته و ممکن است از فرصت های مهم باز بمانند چرا که جامعه هنوز نگاه مردسالارانه خود را حفظ کرده است و به خطاهای مردان به اندازه زنان حساس نیست.
وی اضافه کرد: این در حالی است که مشکلات زنان در جامعه ایرانی برجسته‌تر دیده می شود و نسبت به مردان در زمان طولانی تری به فراموشی سپرده می شود.
این آسیب شناس اجتماعی گفت: از سویی مردان به شکل راحت تری با جدایی یا اتفاقات ازدواج کنار می آیند اما برای خانم ها به دلیل سخت بودن پذیرش این موضوع در جامعه سخت تر است.
وی اضافه کرد: حتی اگر جامعه با مسئله ازدواج سفید کنار بیاید باید بدانیم که فرزند ایجاد شده در این ازدواج با عنوان نامشروع شناخته می شود که کسی حاضر نیست برای آنها شناسنامه بگیرد و بیم آن می‌رود که جامعه با جمعیتی از افراد روبه رو شود که هویت مشخصی ندارند و بزهکاری در جامعه افزایش پیدا می کند.
محمدی تصریح کرد: به طور کلی باید توجه داشته باشیم که ازدواج به دور از چشم خانواده آسیب‌زا است چراکه فرد پس از ایجاد مشکل نمی تواند از خانواده خود مشورت بگیرد.
وی ادامه داد: می توان گفت خود دختر و پسر در این ازدواج نگاه روانی مثبت ندارند چون به شکل ناخواسته در ذهن آنها احساس خیانت به خانواده و ارزش های آن شکل می گیرد.
این آسیب شناس اجتماعی ابراز داشت: اگر این نوع ازدواج در آینده به دایمی نیز مبدل شود باز آسیب‌زایی خود را حفظ خواهد کرد چراکه طرفین با نگاه تردیدآلود به دیگری نگاه می کنند.
وی با انتقاد از عدم استفاده صحیح از اعتبارات فرهنگی در جامعه در راستای رفع مشکلات اجتماعی ابراز داشت: در حوزه فرهنگ هیچ گونه تولید شاخص و خاصی برای جوانان نداشته ایم.
محمدی تاکید کرد: با این کم‌کاری غربی ها دست به کار شده و در حال سرمایه گذاری بر فرهنگ ما از طریق ماهواره هستند و با ساخت فیلم های مختلف در شبکه های متعدد برای از هم پاشیدن بنیان خانواده ها سطح گسترده جامعه را پوشش می‌دهند.
وی اضافه کرد: خانواده‌ای که در کنار فرزندان خود پای شبکه‌هایی همچون جِم، فارسی وان و پی ام سی فامیلی می نشیند شاید حتی متوجه نشوند که در حال تاثیرگیری از الگوی های نامناسب غربی است.
آسیب شناس اجتماعی اظهار داشت: این مسئله در غرب پذیرفته شده است که دو نفر با یکدیگر مدتی زندگی و پس از چند سال ازدواج کنند و جامعه نیز پذیرای آنها و فرزندانشان است و حتی در صورت تصمیم به جدایی نیز از خود و فرزندانشان حمایت می شود. در فرهنگ غربی این مسئله پذیرفته شده است اما باید دقت کنیم که پذیرش مواردی که در جامعه ما محلی از اعراب ندارد و بسیار آسیب زا است.
تاثیر ترس از پذیرش مسئولیت بالای ازدواج در پدیده‌های نامعمول اجتماعی
در همین ارتباط بیگدلی روانشناس نیز در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار داشت: از جمله عوامل موثر در ترویج پدیده ازدواج سفید را می توان ترس از پذیرش مسئولیت بالای ازدواج دانست.
وی با اشاره به اینکه متاسفانه در امر ازدواج یا نگاه افراطی یا تفریطی وجود دارد، افزود: برخی از مسئولان نگاه بسیار ساده‌بینانه‌ای به امر دارند به گونه‌ای که تصور می‌کنند با اهدای وام سه میلیون تومانی آن هم پس از گذر از موانع فراون می توان جوان ها را به ازدواج ترغیب کرد در حالیکه این وام جوابگوی حداقل نیازهای زندگی نیز نیست.
بیگدلی با اشاره به اینکه هنوز برخی رسوم اشتباه و قدیمی در جامعه رواج دارد که موجب روی گردانی جوانان از ازدواج و ترویج پدیده‌های نامناسب اجتماعی می شود، بیان داشت: به طور مثال اخیرا با موردی از خودکشی روبرو شدم که دختری ۱۴ ساله را به فردی ۵۰ ساله با زور داده اند که اصلاح این امور نیازمند فرهنگ سازی است.
وی افزود: مخالفت والدین، بالا رفتن سن ازدواج به دلایل گوناگون، عدم وجود جو عاطفی حاکم بر خانواده، ترس از آشکارسازی فرد مورد علاقه و عدم تایید والدین، مشکلات اقتصادی و عدم تامین درآمد مکفی از جمله عواملی است که در ایجاد ترس از ازدواج و روی آوردن به پدیده‌هایی همچون ازدواج سفید نقش دارد.
عدم توانایی جوانان برای متقاعد کردن خانواده‌ها در آسیب های اجتماعی موثر است
روانشناس مطرح کشورمان ابراز داشت: عدم توانایی برای بحث منطقی و متقاعد کردن خانواده ها در جوانان امروز موضوعی جدی است که در بسیاری از آسیب های اجتماعی موثر است و از سویی بی منطقی خانواده‌ها برای پذیرش صحبت های اصولی و متوسل شدن به تهدیدهایی همچون شیرم راحلالت نمی کنم بر این آسیب دامن می زند.
وی با بیان اینکه پارادایم تحول شناختی اجتماعی به معنای تغییر و تحول جامعه، ضعف در نظام حقوقی در کشور از دیگر موارد موثر در آسیب های اجتماعی است، ابراز داشت: به دلیل اینکه گاهی جامعه فردیت و استقلال فرد را از وی سلب می کند کارهای پنهانی از دید جامعه و خانواده شکل می‌گیرد که ازدواج سفید نیز از این نوع است.
بیگدلی ابراز داشت: لازم است بر این نکته تاکید کنم که این آسیبی مهم برای اجتماعی است که اگر فردی در زندگی خود خوشبخت نبود نمی تواند به دلیل نگاه جامعه امر طلاق را قبول کند و این امر برای بانوان سخت تر است چراکه ترس از عدم تایید فرهنگی و فشارهای ناشی از اجتماع بر جنس مونث بیشتر است.
به گفته کارشناسان در ازدواج های غربی به این شیوه طرفین این مسئله را پذیرفته‌اند که با یکدیگر مدتی زندگی و پس از چند سال ازدواج کنند و جامعه نیز پذیرای آنها و فرزندانشان است و حتی در صورت تصمیم به جدایی نیز خود و فرزندانشان را حمایت می‌کند اما ازدواج سفید که با تقلید از این شیوه در حال شیوع است به هیج عنوان با ساختارهای اعتقادی و مذهبی ایران تناسب نداشته و نخواهد یافت و بر این اساس آسیب های زیادی برای طرفین در پی خواهد داشت.