به گزارش ایرنا، در دهه های اخیر در پژوهش های اقتصادی، اجتماعی و اکولوژیکی به مناطق مرزی و مسائل آن ها توجه بسیاری شده است، این رغبت و علاقه از آن جهت نشأت گرفته است که این مناطق ویژه ممکن است موجب ایجاد سازگاری و همسانی اقتصادی در همگرایی بین کشورها گردند، همچنین، شدت عدم تعادل منطقه ای میان مناطق مرزی و مناطق داخلی کشور بر توسعه ملی تأثیرگذار است.

با بررسی کلی مناطق مرزی به ویژه نواحی توسعه نیافته مرزی درمقایسه با مناطق دیگر کشور می توان به معیارهای عمده ای از جمله موقعیت جغرافیایی مناطق مرزی، دوری از قطب های صنعتی- اقتصادی و توسعه نیافتگی در ابعاد مختلف اجتماعی، اقتصادی، سیاسی وفرهنگی دست یافت.

این مناطق به دلیل تماس با محیط های متنوع بیرونی در خارج از کشور و برخی مشترکات با آن سوی مرز در مناطق مرزهای همجوار از شرایط ویژه ای برخوردارند. وجود مبادلات و پیوندها در دو سوی مرز و آسیب پذیری و تهدیدات مختلف در این مناطق اهمیت ویژه ای را در فرایند برنامه ریزی، توسعه آمایش سرزمین به مناطق مرزی داده است که در صورت غفلت از آن ها به طور جد شاهد چالش های عمده ای از جمله عدم ثبات جمعیتی مناطق مرز نشین خواهیم بود.

اقتصاد نواحی مرزی شاخص اصلی در برقراری ارتباط بین کشورهای همسایه و نیز امرار معاش مردم مرزنشین است و از این راه مردم ساکن در نواحی مرزی کشورهای همسایه می توانند در کنار هم و با هم از فرصت ها و منابع مشترک استفاده کنند و این امر می تواند منجر به دوستی و تفاهم طرفین، امنیت و رونق اقتصادی و توسعه، ایجاد فرصت های شغلی و شکل گیری یک نوع مزیت نسبی در مناطق مرزی شود.

اشتغال و تأمین معیشت ساکنان مناطق مرزی، کنترل قاچاق کالا، افزایش امنیت مرزها، شکوفایی اقتصاد محلی، افزایش رونق مناطق شهری و روستایی محدوده های مرزی، برقراری روابط حسنه و حسن همجواری با مردم مرزنشین کشورها یا کشورهای همجوار و رونق تولید کالاهای صنعتی، معدنی، کشاورزی و نیز محصولات صنایع دستی استان های مرزی، کمک به توسعه صادرات و ایجاد تعادل در تراز بازرگانی خارجی کشور، کسب درآمد ارزی و کمک به ایجاد تعادل در تراز ارزی کشور می تواند از مهم ترین اهداف توسعه اقتصادی این مناطق است.

استان اردبیل با دارا بودن حدود 380 کیلومتر مرز مشترک با کشور همسایه در بین استان های کشور طولانی ترین مرز مشترک را با جمهوری آذربایجان دارد و همواره از سوی مسئولان و نمایندگان استان و حتی مسوولان کشوری نیز بر اهمیت و استثنایی بودن این موقعیت تأکید شده است.

اردبیل به لحاظ همسایگی با کشور آذربایجان که یکی از دروازه های ورود به بازارهای هدف در منطقه قفقاز شمالی است، می تواند با جذب سرمایه گذاران و شرکت های بزرگ زمینه ایجاد اشتغال واقعی برای لشگر جوانان بیکار و جویای شغل را به وجود آورد. موقعیتی که با توجه به اقتصاد دائماً رو به رشد کشور همسایه و فرصت های تجاری بکر و بی نظیر موجود برای استان اردبیل در امر ایجاد ارتباط تجاری دوسویه و مبتنی بر قواعد و استانداردهای تجارت آسان با این کشور هم زبان و فرهنگ بسیار نزدیک، افقی روشن از فرصت های طلایی رشد و توسعه اقتصادی را در صورت نیل به اهداف؛ برای این استان و عموم ساکنان آن ایجاد خواهد کرد.

استان اردبیل باید از این ظرفیت استفاده کند تا از بن بست بازرگانی و تجاری خارج شود، گمرک بین المللی بیله سوار مغان یکی از مهم ترین گذرگاه های مرزی ایران با آذربایجان است، این گذرگاه هر روز شاهد تردد ده ها کامیون صادراتی، وارداتی و ترانزیتی و نزدیک به سه هزار شهروند جمهوری آذربایجان می باشد.

با این شرایط استثنایی مرزی، هنوز اردبیل سهم درخورشانی در مناسبات تجاری بین المللی ندارد و یکی از دلایل آن پایین بودن حجم تجارت دو کشور ایران و جمهوری آذربایجان است، حجم مبادلات تجاری دو کشور در بخش غیرنفتی حدود پانصد میلیون دلار است.

مقایسه این حجم با. حجم مبادلات تجاری بین المللی جمهوری آذربایجان که حدود 35 میلیارد دلار است، نشان دهنده ظرفیت بالقوه موجود در ایجاد این تجارت است.

همچنان که دبی اهمیتش را به عنوان یک مسیر تجاری در دهه 1970 و 1980 به دست آورد. اگرچه اقتصاد دبی با صنعت نفت رشد کرد، اما بخش قابل توجهی از درآمد دبی از صدور مجدد کالا، ترانزیت مسافر و کالا و همچنین قسمت بزرگی نیز از گردشگری و خدمات مالی و تجاری تأمین می شود.

امروزه توصیه مؤکد آن است که هیچ فعالیتی نباید انجام شود مگر آنکه به جایگاه، اهمیت و شیوه اجرای آن در سطح جهان نیز توجه گردد. دولت امارات و بخصوص دبی ظرف سالیان گذشته تمامی سازمان ها و تشکیلات خویش را با هدف دست یابی به یک جایگاه مطلوب در نظام بین الملل تأسیس و راه اندازی کرده و قطعاً به دلیل توجه به موضوع جهانی شدن توانسته است حمایت سرمایه گذاران جهانی را جلب نماید. توسعه بدون توجه به موضوع «جهانی شدن» و کار کردن در کلاسی غیر از کلاس جهانی سخت و بلکه غیرممکن است و برعکس ارتقا ساختارها، مدیران، فرایندها و … به سطح کلاس جهانی سبب تسهیل امور و جلب بیشتر حمایت ها می گردد.

به نظر کارشناسان علم اقتصاد، زیرکی مدیریت سیاسی و اقتصادی یک کشور عاملی تعیین کننده در شکار فرصت ها و تبدیل آن ها به زمینه ها و بعد موفقیت های اقتصادی است. مسئولین استان برای نیل به اهداف توسعه تجارت نیازمند آن هستند که برای توسعه روابط اقتصادی ایران و جمهوری آذربایجان به طور ویژه ای بیندیشند. استاندار و امام جمعه و نمایندگان و افکار عمومی مردم بدون شک مهم ترین نقش را در این راه دارند.

همچنین اهمیت استفاده از مشاوران و متخصصان کارکشته در تصمیم گیری ها و حرکت به اقتصاد دانش محور از دیگر ضروریات این حوزه هستند.

مشکل دیگر درزمینه توسعه تجارت استان خطوط هوایی و ریلی ضعیف این منطقه است. توسعه خطوط هوایی و ریلی یکی از زمینه های مهم توسعه استان است. با تأخیر خط ریلی استان، خط ریلی آستارا ـ رشت ـ قزوین که راه آهن روسیه، جمهوری آذربایجان و ایران را به هم دیگر متصل خواهد کرد، ابتکار عمل را از ما خواهد گرفت.

تشکیل میز و کمیته های مشترک مرزی با کشور جمهوری آذربایجان یکی از راهکارهای توسعه تجارت خارجی و اقتصاد استان به شمار می رود.

مشارکت در نمایشگاه های بین المللی، اعزام و پذیرش هیئت های تجاری و بازاریابی، برگزاری نمایشگاه های اختصاصی جمهوری اسلامی ایران در بازارهای هدف صادراتی و برنامه ریزی برای حضور واحدهای تولیدی صادراتی برتر استان در نمایشگاه اختصاصی ایران در کشور آذربایجان، فعال کردن بازارچه مشترک مرزی، ایجاد گذرگاه های گمرکی و مرزی جدید، افزایش حضور تجاری تجار و سرمایه گذاران دو کشور در مناطق مرزی دو کشور و ارائه تسهیلات به بازرگانان محلی برای گسترش صادرات از اقدامات مهم دیگر هستند.

از طرفی روابط سیاسی کشور با همسایگان اثرات مستقیمی بر رونق یا عدم فعالیت تجارت مناطق مرزی داشته است متأسفانه در برخی موارد این ارتباطات تحت تأثیر متغیرهای سیاسی قرارگرفته و روند بازدارنده ای را برای فعالیت تجاری ایجاد می نماید. ضمن آن که روابط تجاری نیز می تواند بر روابط سیاسی تأثیرگذار باشد، انتظار بیهوده ای نیست، زمانی که مقامات کشور ایران و جمهوری آذربایجان دچار اختلافات شدند، این نمایندگان محترم استان اردبیل باید باشند که اقدام به رفع مشکل ها و اختلافات می کنند و نه تشدیدکننده آن!

امیدواریم اقدامات عملی در این زمینه از سخنان تبلیغاتی پیشی بگیرد و مسئولین منتظر ایجاد منطقه آزاد نباشند. اگر زیرساخت ها آماده باشد، مسئولین کشور را مجاب خواهد کرد که به ایجاد منطقه آزاد رأی بدهند.