شهر خوب شهری است که عدالت در آن رعایت شود و در جامعه‌ای که ۱۰ درصد آن معلولان و ناتوانان هستند، نمی‌توانیم برنامه‌ریزی شهری را بدون نگاه به این افراد داشته باشیم.
به گزارش تابناک قم، «نگاه کنید، چه تعداد کودک و مسن در خیابان‌ها و دیگر اماکن در تردد هستند. این یک شاخص بسیار مطمئن است. به تعریف من یک شهر زمانی قابل زندگی است که معیار انسانی را محترم بشمارد؛ یعنی زمانی که نبض شهر نه با سرعت خودرو‌ها بلکه با نبض عابران و دوچرخه‌سواران می‌زند. زمانی که مردم بتوانند در کوچه‌ها و نقاط مختلف شهر آسوده با یکدیگر ملاقات کنند. این ایده یک شهر است.»
این سخن یکی از شهرسازان بزرگ جهان در توصیف یک شهر خوب است. او در واقع عصاره تمام حرف‌هایی را گفت که عالمان این عرصه در چندین جلد کتاب قطور گفته‌اند.
شهر خوب شهری است که عدالت در آن رعایت شود و در جامعه‌ای که ۱۰ درصد آن معلولان و ناتوانان هستند، نمی‌توانیم برنامه‌ریزی شهری را بدون نگاه به این افراد داشته باشیم.
به نظر می‌رسد مسئولان شهر قم در سال‌های اخیر هرچند کارهایی در راستای بهبود شرایط معلولان، سالمندان و اقشار ناتوان انجام داده‌اند، هنوز راه نرفته بسیاری در این عرصه وجود دارد. به راستی امروز چند درصد پیاده‌روهای شهر برای عبور معلولان مناسب‌سازی شده‌اند؟ چند خودرو مناسب برای استفاده سالمندان داریم؟ چه مقدار از فضای شهری ما برای استفاده کودکان و شادی آنان مفید است؟ آیا یک نابینا وقتی وارد خیابان می‌شود، احساس امنیت می‌کند؟ آیا یک سالمند می‌تواند اوقات خوبی را در شهر قم بگذراند؟
فراهم کردن شهری که با کودک، سالمند و معلول مهربان است البته فقط در محدوده وظایف و اختیارات شهرداری‌ها نیست. عموم مردم هم باید مهربانی با یکدیگر را تمرین کنند و در این عرصه قدم بردارند.
پیاده‌روهای ناقص و فرهنگ ضعیف
این روز‌ها اگر به خیابان‌های شهر سری بزنید، با پیاده‌روهایی مواجه می‌شوید که با وجود هزینه‌های فراوان شهرداری برای مسطح و استانداردسازی باز هم جایی برای حرکت ندارند. چرا که مغازه‌داران یا دست‌فروشان یا موتوسیکلت‌داران بخشی از پیاده‌رو را ملک شخصی خود دانسته و سد معبر کرده‌اند.
هرچند قوانین در زمینه رفع سد معبر ساکت نیستند و دست شهرداری را برای برخورد با این افراد باز گذاشته‌اند؛ اما واقعیت این است که نمی‌توانیم به ازای هر واحد صنفی یک نفر را مأمور کنیم که به این تخلفات رسیدگی کند. حل اموری شبیه به این بیش از همه به خواست و اراده مردم وابسته است.
در این زمینه البته دستگاه‌های اجرایی هم بنا به قانون وظایف سنگینی به عهده دارند که گاهی در هیاهوی دیگر مشکلات شهری گم می‌شود.
قانونی که روی کاغذ مانده
اگر نگاهی به قوانین کشور بیندازیم متوجه می‌شویم معلولان در قوانین جایگاه ویژه‌ای دارند؛ اما بسیاری از این قوانین روی کاغذ می‌مانند و به مرحله عمل نمی‌رسند. از جمله قانون مصوب سال ۸۳مجلس شورای اسلامی به نام قانون جامع حمایت از معلولان تأکید صریحی به نقش وزارتخانه‌ها در این حوزه دارد.
سال ۶۸ هم شورای عالی شهرسازی و معماری ایران که بالا‌ترین نهاد قانون‌گذاری در حوزه معماری و شهرسازی است، «ضوابط و مقررات شهرسازی و معماری برای افراد معلول جسمی‌حرکتی» را به عنوان اولین اقدام جدی در وضع قوانین حمایتی از افراد دارای محدودیت حرکت در زمینه مناسب‌سازی محیط شهری تصویب کرد که ویرایشی از این قانون در سال ۷۸ تصویب شد.
بند ج ماده ۱۹۳ قانون برنامه سوم مصوب مجلس شورای اسلامی در سال ۱۳۷۹ هم به حقوق معلولان توجه ویژه‌ای داشته است. در آیین‌نامه اجرایی این بند از قانون هم به نقش شهرداری‌ها در این زمینه اشاره شده است.
در آن قانون ذکر شده بود: «شهرداری‌ها موظف‌اند ظرف ۲ سال نسبت به آماده‌سازی و مناسب‌سازی معابر عمومی با اولویت معابر اصلی و نزدیک به تقاطع‌ها برای تردد معلولین اقدام کنند.»
امروز که چندین «۲ سال» از آن زمان گذشته اگر نگاهی به وضعیت شهرها بیندازیم، درمی‌یابیم همچنان راه زیادی تا مناسب‌سازی باقی مانده و کارهای روی زمین مانده این عرصه بدون شک موجب ایجاد مشکل برای بخشی از جامعه در راستای انجام فعالیت‌های اجتماعی‌شان شده است.
مطابق با تبلیغاتی که امروز روابط عمومی شهرداری قم در فضای مجازی و دیگر عرصه‌ها منتشر می‌کند، قم قرار است به شهری شهروندمدار تبدیل شود. در مسیر شهروندمدار بودن، موضوعی که نباید فراموش کنیم این است که معلولان هم شهروندان این شهر هستند.
منبع: همشهری
