قم هم سال‌های اخیر زمستان‌ها در فهرست شهرهای آلوده قرار می‌گیرد. شاید امروز وضعیت چندان بحرانی به نظر نرسد اما نمی‌توان تضمین کرد در آینده قم هم به سرنوشت شهرهایی مانند تهران، اصفهان، اراک و... مبتلا نشود.
به گزارش تابناک قم، زمستان از راه رسیده و آلودگی گازهای گلخانه‌ای نفس کشیدن را برایمان سخت کرده است. بسیاری از مردم در شهرهایی مانند تهران، اصفهان، تبریز و... این روزها هم‌زمان با برف و باران، آسمان خاکستری می‌بینند و دود استشمام می‌کنند. گویا دیگر باد و باران حریف وضعیت بد آلودگی هوای این روزها نمی‌شود.
در این میان نگاهی به تجربه دیگر کشورها می‌تواند شرایط را به نفع بهبود اوضاع نابسامان آلودگی هوا تغییر دهد. برای مثال، شهر مکزیکوسیتی به عنوان شهری که در دهه 1990 یکی از آلوده‌ترین شهرهای جهان بود، با اجرای یک برنامه جامع توانست در مدت 10 سال، مسأله را حل کند و در سال 2013 جایزه پاک‌ترین شهر دنیا را بگیرد. تمرکز جمعیت و صنعتی شدن از دلایل آلودگی مکزیکوسیتی بود اما سیاست‌هایی مانند کاهش استفاده از خودروهای شخصی، بهبود کیفیت خودروها، گسترش حمل و نقل عمومی و اصلاح کیفیت بنزین این مشکل را حل کرد.
امروزه مدل مکزیکوسیتی برای کنترل آلودگی هوا در جهان بسیار مطرح است و مهم‌ترین نکته طرح جامعی که در این شهر بسیار موفق عمل کرد، استفاده از قطارهای درون و برون شهری برای حمل و نقل عمومی بود. چنین برنامه‌هایی برای کنترل آلودگی در بسیاری از دیگر شهرهای بزرگ جهان به کار رفته و موجب بهبود وضعیت شده است.
توسعه قطارهای حومه‌ای
قم هم سال‌های اخیر زمستان‌ها در فهرست شهرهای آلوده قرار می‌گیرد. شاید امروز وضعیت چندان بحرانی به نظر نرسد اما نمی‌توان تضمین کرد در آینده قم هم به سرنوشت شهرهایی مانند تهران، اصفهان، اراک و... مبتلا نشود.
توسعه قطارهای حومه‌ای یکی از سیاست‌هایی است که می‌تواند ایمنی جاده‌ها و کاهش تلفات را به دنبال داشته باشد و در عین حال موجب کاهش آلودگی هوا شود.
این یکی از سیاست‌های وزارت راه و شهرسازی است که پیگیری آن در قم با توجه به نزدیک بودن به مراکز جمعیتی و تردد فراوان در محورهای مواصلاتی موضوعی ضروری به نظر می‌رسد.
قطارهای حومه‌ای قطارهایی هستند که در شعاع ۱۰۰ کیلومتری یک کلانشهر و برای دسترسی ساکنان شهرهای اقماری به این کلانشهر مورد استفاده قرار می‌گیرند. بیشتر مسافران قطارهای حومه‌ای با هدف رفتن به سر کار و برگشت به خانه این قطار را مورد استفاده قرار می‌دهند. حرکت به موقع در سفر به سمت کلانشهر، سرعت بالا، حداقل توقف در ایستگاه بین‌راهی از ویژگی‌های این قطار در وضعیت ایده‌آل است.
نسخه‌ای برای کاهش ترافیک جاده‌ای
کارشناس حوزه حمل و نقل می‌گوید: توسعه قطارهای حومه‌ای موضوعی است که در برنامه ششم توسعه هم به آن اشاره شده و قرار است شرکتی برای آن تشکل شود.
«محسن صابری مقدم» با اشاره به این‌که 3 مجموعه شبکه ریلی در استان قم با هم تقاطع دارند اظهار می‌کند: با استفاده از ظرفیت‌های ریلی استان می‌توان ترافیک جاده‌ها را به طور جالب توجهی کاهش داد.
به گفته این کارشناس حوزه حمل و نقل در سال گذشته آزادراه قم تهران 22 میلیون تردد داشته و محورهای قم - گرمسار و قم - آوه شاهد ترددهای 2/5 میلیونی و 8 میلیونی بوده‌اند که این اعداد، اعداد شایان توجهی هستند.
وی با اشاره به افق توسعه حمل و نقل ریلی در 1414 در قم می‌افزاید: طبق مطالعات انجام شده تعداد مسافران منتقل شده با حمل و نقل عمومی به 14 میلیون نفر می‌رسد که در نظر داریم سهم حمل و نقل ریلی را افزایش دهیم.
صابری مقدم با اشاره به اشباع شدن مسیرهای قم تهران، قم سلفچگان و... اضافه می‌کند: باید ترافیک را به سوی ترافیک جاده‌ای ببریم.
وی با اشاره به لزوم ارتقای مطلوبیت حمل ونقل ریلی از شهر قم می‌گوید: یک پیشنهاد این است که در حاشیه آزادراه قم گرمسار، خط قطاری به سمت مشهد برود تا مسافرانی که از قم به مشهد می‌رود 3 ساعت بیهوده در مسیر تهران معطل نشوند.
به گفته سرپرست سابق سازمان قطار شهری قم، این خط حاشیه‌ای 90 کیلومتر است که اگر اجرا شود تمام قطارهایی که به مقصد مشهد می‌روند دیگر نیازی به رفتن به سمت تهران ندارند.
ایمنی پایدار برای مسافران قم
ایستگاه جمکران فقط هفته‌ای یک قطار دارد که برای آن ماهی 20 میلیون تومان هزینه می‌شود. از طرفی 40 درصد ظرفیت فرودگاه کاشان را قمی‌ها پر می‌کنند که برای تسهیل رفت و آمد می‌توان قطار قم - کاشان را به صورت قطار حومه‌ای راه‌اندازی کرد.
وی با اشاره به این‌که حدود 80 هزار دانشجو در قم تحصیل می‌کنند که 55 درصد اینها غیر بومی هستند که بیشتر از تهران می‌آیند اظهار می‌کند: اگر بتوانیم تردد ایمن و راحتی از طریق قطارهای حومه‌ای برای مسافران پایدار ایجاد کنیم، ایمنی بهتری در حمل و نقل عمومی اتفاق خواهد افتاد.
آن طورکه صابری مقدم می‌گوید: در حال حاضر راه‌اندازی خطوط قطار حومه‌ای بین قم و شهرهای اراک، کرج و کاشان در حال مطالعه است و قطار قم تهران هم که روزانه 8 رام تردد وجود دارد می‌تواند تا 20 رام افزایش پیدا کند که پیگیری این موضوع‌ها موجب می‌شود با استفاده از ظرفیت‌های ریلی موجود، تلفات و ترافیک جاده‌ای کاهش پیدا کند و آلودگی هوا کنترل شود.
مطالعه طرح راه‌اندازی قطارهای حومه‌ای
مدیرکل راه آهن استان قم که روزهای آخر مسئولیتش در قم را سپری می‌کند، می‌گوید: برای راه‌اندازی قطارهای حومه‌ای، مطالعات در حال انجام است و تحقق این موضوع به مطالعه بازار و وجود اقبال برای این قطارها بستگی دارد.
«فرشاد زادخور» با اشاره به این‌که به کارگیری ناوگان در خطوط حومه‌ای باید توجیه اقتصادی داشته باشد، می‌افزاید: در صورتی که اقتصادی بودن این موضوع ثابت شود راه آهن برای آن برنامه‌ریزی خواهد کرد.
مدیرکل راه آهن استان قم با اشاره به فعال بودن قطار حومه‌ای در مسیر قم - تهران اظهار می‌کند: روزانه 4 قطار از قم به تهران و 4 رام قطار از تهران به قم حرکت می‌کنند که در صورت استقبال مردم، تعداد قطارها بیشتر خواهد شد. به گفته وی این قطارها در یک ساعت و 100 دقیقه مسیر قم و تهران را با بلیت 4 هزار تومان طی می‌کنند که ظرفیت هر یک از قطارها هم 400 نفر است.
به نظر می‌رسد استفاده از تجربه دیگر کشورها در توسعه قطارهای محلی گامی عملی و در دسترس برای بهبود وضعیت راه‌ها و کاهش تلفات جاده‌ای باشد. از طرفی توجه مردم به این نوع سفر در شرایط حاضرکم است و هرگونه برنامه‌ریزی برای این موضوع باید درکنار فرهنگ‌سازی برای مردم باشد تا پاسخ درستی بدهد.
منبع: همشهری
