نوع تن‌پوش ایرانیان، البته از منظر «مد» در این سال‌ها همواره با بحث‌هایی مواجه بوده است و آنجا که پای مد تُرک و ایتالیایی به میان می‌آمده؛ هنجارها آنچنان ناهنجار می شده که نظارت ها رنگ «گشت» و «ارشاد» می گرفتند.
البته از آنجایی که این سیستم ارشادگر، خود حواشی در پی داشته، چندسالی است که ضرورت «فرهنگ‌سازی» لقلقه زبان مسئولان شده تا جای توجه به وضعیت لباسی که بر تن یک ایرانی است، ویترین مغازه ها سامان پیدا کنند و در حقیقت جریان مد و لباس از ابتدای چرخه تولید، بهبود پیدا کند.
کامیابی اندک و ناکامی فراوان متولیان فرهنگی در به ثمر رساندن این هدف با توجه به اعمال مدیریت سلیقه‌ای در این حوزه باعث شد تا پای مجلس شورای اسلامی هم به موضوع باز شود و وکلای مردم هم به جرگه افراد پیگیر این پرونده افزوده شوند.
اما این موضوع در استانمان با وعده پارسال مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی برای راه‌اندازی کارگروه استانی مد و لباس، جدی شد؛ کارگروهی که مقرر بود فرهنگ بومی خراسانی را زیر قلمِ طراحان لباس ببرد.
این کارگروه پس از تأخیرها و فراز و نشیب‌های فراوان، به ریاست مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی تشکیل شد و اگرچه مسئولان به عملکرد کارگروه مذکور در همین مدت کم، رضایت نشان می‌دهند؛ اما تاثیر بیلان بلند و بالایی که کارگروه استانی مد و لباس نوشته شده، تاکنون خروجی ملموسی به‌ویژه در جامعه نداشته است و همین امر، خود ظن تشریفاتی بودن آن را به مثابه همه کارگروه‌ها و کمیته‌های مشابه در کشور، دو چندان می کند.
حالا که مجلس شورای اسلامی در لایحه بودجه ٩٤، موضوع مد و لباس را جدی گرفته و یک‌میلیارد و هشتصدمیلیون تومان اعتبار برای آن مدنظر قرار داده، اهمیت کارگروه استانی مد و لباس، و کیفیت کاری که ارائه می کند؛ دو چندان می‌شد.
مدیریت این بودجه که حتما سهم مقبولی از آن به استان ما تخصیص می‌یابد و غایت اهداف کارگروهی که مسئول سامان‌دادن به وضعیت مد و لباس در استان شده، بهانه نگاشتن این گزارش بود:
به اعتبار نیاز داریم؛ اما مشکل اصلی هماهنگی‌نداشتن بین نهادهاست
در این ارتباط مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی اسلامی خراسان رضوی می‌گوید: رویکرد اصلی این کارگروه، هماهنگی و هم‌سویی بین دستگاه‌هاست و از این منظر موضوع مد و لباس را پیگیری می‌کند.
«سیدسعید سرابی» در بیان عملکرد این کارگروه، مصوبات آن را مورد اشاره قرار می دهد و عنوان می کند: برگزاری جلسات مشترک با مسئولان سازمان‌های مختلف که اولین جلسه آن نیز با مقامات ارشد سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی بود، برپایی جشنواره مد و لباس در استان و افزودن اعضای حقیقی و حقوقی به کارگروه از تمامی اقشار و گروه‌ها اعم از نخبگان دانشگاهی، طراحان لباس، اصناف و... از جمله این مصوبات بود.
او مدعی می‌شود که چون این کارگروه تازه تشکیل شده، هنوز عملکرد آن به همین مصوبات اندک محدود می‌شود و برای دریافت بازخوردی بهتر، باید منتظر جلسات بعدی بود.
سیاست‌های کارگروه استانی را بنیاد ملی مشخص می‌کند
این مقام مسئول با بیان اینکه بودجه در نظر گرفته شده در حوزه مد و لباس درصورت تصویب به بنیاد ملی مد و لباس در تهران اعطا خواهد شد، اظهار می‌کند: روش توزیع بودجه و تعیین سهمیه هر استان بر عهده این بنیاد است که علاوه بر رقم بودجه، سیاست‌های اجرایی را نیز ابلاغ می‌کند و هزینه‌کرد هم باید مبتنی برای این سیاست‌ها باشد.
این مقام مسئول درباره نقش این اعتبارات در حوزه مد و لباس خاطرنشان می‌کند: تصویب این بودجه بی‌تردید می‌تواند به فعالیت‌های دبیرخانه‌ای، پیگیری امور و کارهای ترویجی کمک به‌سزایی کند، البته که معتقدیم مشکل اصلی، بودجه یا کمبود اعتبار نیست.
وی ادامه می‌دهد: عزم جدی، همکاری و هماهنگی بین همه دستگاه‌ها و نهادهای فعال در حوزه عفاف و حجاب و مد و لباس اقدامی است که باید برای حل این مشکلات این حوزه صورت گیرد.
اما از آنجایی که بخشی از بازار عرضه و تقاضا در اختیار لباس‌های ترک و چینی است که به‌صورت قاچاق وارد می‌شوند یا البسه دست دوم خارجی که با قیمت‌های گزافی عرضه می‌شوند؛ با سرابی از نحوه نظارت بر این مراکز، در قالب ماموریت‌های کارگروه مذکور سخن می گوییم و وی در پاسخ به ما عنوان می کند: طبق بررسی های صورت گرفته، این مراکز عمدتا مرتکب سه نوع تخلف می شوند که عمده ترین آن قاچاق لباس است اما اخذنکردن مجوز صنفی در بخش توزیعی، دیگر تخلفی است که به دفعات مشاهده شده است. به این‌ها استفاده از مکان‌های غیرمجاز برای عرضه یا برپایی شوهای لباس را هم بیافزایید اما در موضوع برخورد با این تخلف، ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز، سازمان صنعت، معدن و تجارت استان و اتاق اصناف و اداره اماکن خراسان رضوی در کنار نیروی انتظامی باید وارد میدان شوند و هر کدام رسالت خود را عملی سازند.
وی با بیان اینکه در کارگروه مد و لباس هم به این مسئله پرداخته می شود، اظهار می‌کند: اقدامات سلبی در این حوزه از موضوعات قابل طرح و درخواست در کارگروه است اما باید هماهنگی لازم انجام شود تا با هر حرکت سلبی یک اقدام ایجابی مانند فعال‌شدن واحدهای تولیدی و بخش‌های توزیع نیز صورت گیرد.
مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان ایجاد تشکیلات صنفی برای طراحان و تولیدکنندگان به صورت تخصصی را مهم‌ترین اقدام حمایتی از سوی این کارگروه عنوان کرد و یادآور می‌شود: در حوزه اعتبارات نیز وام هایی در قالب صندوق مهر به این افراد پرداخت شده است اما حمایت‌های جدی‌تری نیز باید صورت گیرد که پیگیری آن هستیم.
وی با بیان اینکه اعتبارات و تسهیلات اعطایی، طبق تفاهم‌نامه امضا شده میان بنیاد ملی مد و لباس و صندوق مهر، تعیین و پرداخت می‌شود، خاطرنشان می‌کند: براساس سهمیه تعیین‌شده برای خراسان رضوی، متقاضیان را به بانک ها معرفی می کنیم؛ اما متأسفانه برای جشنواره ملی عفاف و حجاب ردیف مستقلی تعیین نشد و برای تأمین اعتبار آن ناچار به سرجمع کردن بودجه فرهنگی سازمان از بخش های مختلف شدیم.
مشکل اصلی در حوزه «مد» اعتبار نیست، غفلت درازمدت مسئولان است
اما مدیرکل دفتر امور اجتماعی و فرهنگی استانداری خراسان رضوی هم با بیان اینکه یکی از رسالت های اصلی دفاتر اجتماعی استانداری ها در دولت یازدهم، تشکیل ستاد صیانت از حریم امنیت عمومی و حقوق شهروندی با رویکرد اقبال از تشکل های مردم نهاد است، می گوید: در حال حاضر چهار کمیته آموزش، پژوهش، تبلیغ و مد و لباس تشکیل شده است و هیئت وزیران نیز در این زمینه مصوبه هایی صادر کرده است.
«سیدکمال‌الدین حسینی» می افزاید: براساس مصوبه ستاد صیانت، مقرر شده تا برنامه های مد و لباس در قالب یک بسته برای سال ٩٤ از سوی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان آماده و ارائه شود که می توان به برنامه جشنواره ملی به عنوان یکی از سرفصل‌های مهم این بسته اشاره کرد.
وی با بیان اینکه بودجه اجرای این برنامه ها از سوی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان تأمین می شود، اظهار می کند: در این زمینه نظارت راهبردی و هماهنگی از طریق دفتر امور اجتماعی و فرهنگی استانداری انجام می شود و اگر بودجه ای نیز به این موضوع اختصاص داده شود، از سوی کارگزار، رنگ اجرا به خود می گیرد.
این مقام مسئول در پاسخ به این پرسش که مشکلات حوزه مد و لباس مربوط به اعتبار است یا مدیریت، خاطرنشان می کند: اعتبار مشکل اصلی نیست؛ هرچند می تواند تسهیل‌گر باشد اما مسئله اصلی، غفلتی است که در طولانی‌مدت از سوی مسئولان درباره این مقوله شکل گرفته است.
وی با بیان اینکه یکی از مولفه های اصلی مُد، متمایز کردن انسان ها از یکدیگر است، یادآور می شود: مد؛ نوعی رسم، هنجار و آداب است که نسبت به سایر هنجارها سریع تر حرکت و تغییر می کند و عامل تمایز به حساب می آید.
حسینی با بیان اینکه نسل جوان به مُد گرایش زیادی دارند اما این مسئله به عنوان یک واقعیت اجتماعی سال ها مورد غفلت قرار گرفته است، می گوید: این غفلت باعث ایجاد خلاء در گروه های مرجع شده است که در نتیجه آن، جوانان گروه های مرجع بیرونی را ترجیح داده اما خوشبختانه در حال حاضر این مسئله در سطح کلان کشوری مورد توجه قرار گرفته است.
وی با اشاره به اینکه مُد به مثابه یک شمشیر دولبه است، بیان می کند: هم می توان از این هنجار به نفع جامعه بهره برد و در عین حال غفلت از آن می تواند، مشکل ساز شود.
مدیرکل دفتر امور اجتماعی و فرهنگی استانداری خراسان رضوی با بیان اینکه در ستاد صیانت از حریم امنیت عمومی و حقوق شهروندی به دو بعد عفاف و حجاب و رعایت حقوق شهروندی توجه ویژه شده است، اظهار کرد: بر ایجاد فضاهای تبلیغی و ترویجی در این راستا تأکید شده است که مد یکی از راه های آن است.
وی درباره سامان‌دهی مراکز زیرزمینی عرضه لباس های خارجی قاچاق و دست دوم، خاطرنشان می کند: یکی از محورهای مدیریتی در بخش سامان‌دهی مد و لباس در کشور، رسیدگی به وضعیت همین مراکز است و رویکرد ما در این حوزه، به کارگیری سیاست تبلیغی و ترویجی به‌جای استفاده برخوردهای سلبی و ممانعت‌گونه است. براین اساس، در تلاش برای سامان‌دهی و تجدیدنظر در فرآیند این اصناف هستیم.
حسینی ادامه می دهد: برای حمایت از تولیدکنندگان و طراحان لباس از سازمان های فرهنگی مانند اداره کل ارشاد و سازمان تبلیغات اسلامی؛ در خواست شده است که پیشنهادهای خود را به شورای فرهنگ عمومی ارائه دهند تا بتوان مصوبات حمایتی مانند کاهش مالیات و ... را برای این صنف تصویب کرد.
وی به نقش موثر تشکل های مردم نهاد در این حوزه اشاره می کند و یادآور می شود: در حال حاضر فضا برای ورود و فعالیت این نهادها نه به عنوان ابزار دولت بلکه به‌عنوان شریک دولت فراهم شده است و این مراکز می توانند از حالت خیریه خارج شده و به فعالیت های فرهنگی بپردازند.
باوجود شعارها، طراحان مد و لباس حمایت نمی شوند
رئیس اتحادیه تولیدکنندگان پوشاک مشهد نیز می گوید: کارگروه مد و لباس در مشهد فعالیت خود را آغاز کرده و هر ماه نیز جلسات آن برگزار می شود و در همین راستا، اول اسفندماه امسال جشنواره و نمایش زنده مد لباس زیر نظر اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان و سازمان تبلیغات اسلامی خراسان رضوی برگزار می شود.
«محسن مرادی» با بیان اینکه تعداد طراحان مد و لباس اسلامی در مشهد اعم از زن و مرد فراوان است، اظهار می کند: اما تسهیلات قابل توجهی به این افراد پرداخت نمی شود و برخلاف شعارهای مسئولان امر، آن طور که باید و شاید از آن ها حمایت صورت نمی گیرد.
این مقام مسئول با ابراز بی اطلاعی از روند اختصاص بودجه به مبحث مد و لباس در سال های اخیر خاطرنشان می کند: از اینکه بودجه مذکور چه زمانی و به چه بخشی اختصاص داده شده است؛ بی‌اطلاعم اما به اتحادیه تولیدکنندگان پوشاک مشهد که تاکنون بودجه ای تخصیص نیافته است.
