دفع نامناسب زباله درملکشاهی وخطرات ناشی از آن

کنترل آلاینده‌های زیست محیطی و حفاظت از منابع فیزیکیِ طبیعی از آلودگی یکی از مهمترین دست آوردهای انسان در ایجاد زیست بومی پایدار می‌تواند باشد. در این راستا یافتن مکانی متناسب با معیارها و ضوابط استاندارد برای دفن زباله و پسماندهای شهری که نتیجه فعالیت‌های بالفعل انسان و بخشی تفکیک ناپذیر از چرخه زندگی او می‌باشد، بسیار مهم می‌نماید زیرا در صورتی که این امر بدون مطالعه و بررسی‌های لازم انجام گیرد باعث بروز مشکلات عدیده‌ای در وضعیت کیفی زیست بوم خواهد شد. براساس مطالعات انجام شده توسط سرویس بهداشت عمومی آمریکا (APHA) 32 نوع بیماری انسانی با مدیریت نامناسب مواد زائد جامد مرتبط می دانند. آلودگی آبهای سطحی و زیرزمینی، آلودگی خاک، هوا انتشار و ازدیاد جوندگان و حشرات موذی و سایر اثرات زیان بار زیست محیطی و اکولوژیکی از نتایج مسلم مدیریت نامناسب پسماند شهری می باشد.

این روز ها در شهرستان ملکشاهی که یکی از بهترین زیستگاه های بشری از نظر اقلیمی، مناظر طبیعی، منابع آبی و... می باشد شاهد یک آسیب زیست محیطی که استعداد تبدیل شدن به یک فاجعه را دارد، هستیم و آن هم عدم مکان یابی درست جایگاه دفع پسماند شهری که متاسفانه براساس اصول بهداشتی و زیست محیطی انتخاب نشده است و برای اهالی مشکلاتی را ایجاد نموده که در آینده ای نه چندان دور منجر به یک فاجعه خواهد شد. لازم است ابتدا حداقل شرایط برای انتخاب مکان دفع پسماند و روش دفع آن ذکر شود:

بطور کلی یک محل دفن باید در مکانی استقرار یابد که از جهات گوناگون اعم از زیست‌محیطی، اجتماعی و اقتصادی کمترین ضرر را به وجود آورد. تا حد امکان باید سعی شود که محل دفن از انظار دور باشد و زیبایی ظاهری یک منطقه را خدشه‌دار ننماید که متاسفانه در شهرستان ملکشاهی در منطقه ای قرار گرفته که جایگاه تفریح و گردشگری اکثر مردم می باشد و حتی  به تالار برگزاری مراسم ها هم مشهور است لذا این نکته اصلا مورد توجه قرار نگرفته است.

تعیین توپوگرافی محل دفن، به دلیل موثر بودن بر نوع عملیات، روش دفن، طراحی زهکشی‌های منطقه دفن، نوع تجهیزات مورد نیاز، تعیین تراز آب‌های زیرزمینی، تعیین نوع استفاده آتی از زمین، پیش‌بینی توسعه اقدامات آتی و توسعه تجهیزات دفن با ارزش و مهم است. معمولاً مناطق مرتفع و مسطح (با شیب کم) در صورت داشتن سایر شرایط نظیر نفوذناپذیر بودن خاک، مناسب‌ترین مکان‌ها هستند. اما از لحاظ توپوگرافی این مکان مناسب نیست و درست در منطقه پرشیب و در مسیر آبراهه قرار گرفته که سلامت آب های زیرزمینی را به خطر می اندازد.

از مهمترین پارامترها اقلیمی که در ارزیابی محل دفن می‌توان به آن اشاره کرد. باد، دما و نوسان‌های حرارتی، و بارندگی است. بطور کلی تا آنجا که ممکن است باید از انتخاب مکان‌های بادخیز اجتناب نمود، چرا که وجود باد در این مناطق علاوه بر ایجاد دود و گرد و غبار ، باعث پراکنده شدن اجسام سبک مانند: کاغذ و پلاستیک می‌گردد. لذا جهت جلوگیری از ایجاد چنین مشکلاتی باید با در نظر گرفتن مسیر بادهای غالب بادشکن‌هایی احداث نمود یا حصارهایی جهت جلوگیری از پراکنده شدن اجسام سبک- بصورت ثابت و یا متحرک ایجاد کرد.

از دیگر پارامترهای مهم آب و هوایی، توجه به ارتباط توپوگرافی و شدت بارش است. بطور کلی آگاهی از شدت و مدت بارش و محاسبه تخمینی آن، در جلوگیری از تماس آب‌های سطحی با مواد دفن شده و همچنین تخمین میزان شیرابه تولیدی کمک شایانی مینماید. باید محل دفن مسطح و یا دارای شیب کم باشد. لذا با توجه به موارد بالا مکان کنونی دفع پسماند شهر ارکواز در مکانی بادخیز و دارای بیشتر دامنه بارشی نسبت به دیگر مناطق می باشد که نتیجه این اقدام غیر اصولی ایجاد آتش سوزی های وسیع در اراضی جنگلی همسایه به دلیل وجود باد و نیز پراکنش زباله ها در محیط اطراف می باشد که منظر زیبای طبیعی آن را با خطر مواجه کرده است و همچنین سیلاب های وسیعی که اتفاق افتاده که اراضی پایین دست از این زباله ها بی بهره نبوده اند با توجه به اینکه اراضی پایین دست و اطراف آن محل زندگی عشایر و دامداران و روستاییان می باشد اتخاذ تدبیر مناسب ضروری است.

پرداختن به موضوع خاکشناسی و زمین‌شناسی در ملاحظات مربوط به طراحی عملیات و چگونگی حفاظت از آب‌های سطحی و زیرزمینی از ضرورت‌های اولیه به شمار می‌آید. دانه‌بندی خاک منطقه که در واقع ترکیبی از ذرات رس، شن و سیلت است، در انتخاب محل دفن بسیار مهم است: زیرا نسبت درصد ذرات سه‌گانه مزبور تعیین‌کننده ویژگی تراوایی خاک به شمار می‌آید. در ارزیابی هیدروژئولوژیکی محل دفن فاصله کف زمین تا خط ایستایی باید مشخص شود. زیرا مناسب‌ترین موقعیت جهت آلودگی آب‌های زیرزمینی هنگامی به وجود می‌آید که خط ایستایی آب‌های زیرزمینی نزدیک به کف جایگاه دفن بوده و شیرابه مستقیماً با آب در تماس باشد. بهترین مکان برای دفن زباله مکان‌هایی هستند که در روی سفره آب زیرزمینی قرار نداشته و یا قابلیت نفوذ آنها اندک باشد. این موضوع مهم که مربوط به حفاظت از منابع آب های زیرزمینی است در مکان گزینی اصلا مورد توجه قرار نگرفته است.

در مکان‌یابی محل دفن، استفاده و کاربرد فعلی زمین از شاخص‌های حائز اهمیت است. به عنوان مثال نمی‌توان در مناطق مستعد کشاورزی، مراتع و چراگاه‌های دام و مانند آن محل دفن دایر نمود. این مکان درست در جایگاهی قرار گرفته که در وسط جنگل و اراضی کشاورزی و مراتع قرار دارد که هم منابع طبیعی را تهدید می کند و هم زندگی کشاورزان و عشایر را با مخاطره روبرو کرده است و این موارد اصلا منجر به توسعه پایدار نخواهد شد.

در حال حاضر این پسماندها با ایجاد کوره های آتش دفع می شوند که عوارض زیست محیطی فراوانی ایجاد کرده و دود آن تا شعاع بیست کیلومتری قابل رویت و تنفس اجباری است که برای عشایر و روستاهای اطراف مشکلات فراوانی را ایجاد کرده است همچنین باعث آسیب به جنگل ها شده و خطر ایجاد آتش سوزی در آنجا را بالا برده است پیشنهاد می شود از روش دفن بهداشتی استفاده گردد اين روش متداول ترين روش دفع زباله در جهان است. پوشاندن مواد در دفن بهداشتي زباله به طور موثر از تماس حشرات، جوندگان، حيوانات ديگر و پرندگان با زباله ها جلوگيري به عمل مي‌آورد. لايه پوششي خاك همچنين از تبادل هوا و مواد زايد جلوگيري كرده و مقدار آب سطحي را كه ممكن است به داخل محل دفن نفوذ كند به حداقل مي‌رساند.

همچنین طرح تفکیک از مبدا زباله یکی از راههای مهم در کاهش تولید زباله و دفع پسماند است و می تواند منجر به توسعه اقتصادی شود با توجه به فرهنگ بالای مردم شهرستان از مسئولان انتظار می رود تلاش کند تا زیرساختهای لازم را در این خصوص فراهم آید.استفاده از پتانسیل بخش خصوصی  در بحث مدیریت زباله بسیار مهم بوده چرا که امروزه از زباله به عنوان طلای کثیف یاد می شود. در پایان با توجه به اینکه یکی از اولویت های مهم دولت تدبیر و امید توجه به محیط زیست است در این راستا برای ما حفظ محیط زیست و سلامت مردم از هر چیز دیگر مهم تر است زیرا برای رسیدن به یک توسعه متوازن و پایدار حفظ محیط زیست یکی از مولفه های اثر گذار است.