خشکيدگي بخش قابل توجهي از رودخانه‌ها و حوزه‌هاي آبريز داخلي در جغرافياي کرمان و استانهاي اطراف موجب بروز دائمي پديده ريزگردها در کرمان شده و خاک را همنشين ريه‌هاي مردم کرده است.
تا چند ماه قبل خشکسالي مهمترين مشکل مردم استان کرمان بود اما از يک ماه قبل تا کنون تبعات ناشي از خشکسالي‌هاي پياپي و بي‌توجهي مسئولان دوره‌هاي گذشته در رفع اين خشکسالي‌ها يقه مردم کرمان را محکم‌تر گرفته است. اين تبعات هيچگاه اينقدر پر رنگ وارد زندگي مردم مناطق مختلف استان کرمان نشده بود. داستان از اين قرار است که ديگر از ريزگردها در کرمان به عنوان يک پديده نام برده نمي‌شود زيرا اين روزها به همنشين دائمي مردم تبديل شده‌اند. حدود يک ماه از نخستين زماني که پديده ريزگردها در کرمان خودنمايي کرد مي‌گذرد در آن زمان از قول فرماندار ريگان با واژه‌اي جديد به نام ريزگردهاي شرقي آشنا شديم و از همان مقطع بود که غباري از خاک اکثر شهرهاي استان کرمان به خصوص در جنوب و شرق را فرا گرفت. اين روزها از کنار هر کرماني که مي‌گذريم صداي سرفه‌هاي خسته ريه‌هاي مردم را به سادگي مي‌توان شنيد در اين ميان بيماران تنفسي بيشترين مشکل را تحمل کرده‌اند و بنا به اعلام مراجع درماني بر تعداد بيماران تنفسي و حاد شدن بيماري‌هاي ريوي مردم افزوده شده است.
اين مورد را بارها از سوي کارشناسان شنيده ايم و به نظر مي‌رسد بايد در روزهاي آينده نيز بيشتر در اين خصوص بخوانيم و بشنويم. اما اينکه چرا چنين وضعيتي در کرمان روي داده است و سرانجام کرمان نيز مانند خوزستان خواهد شد سوالي است که در مقابلش سکوت حاکم شده است.
و هم‌اکنون مردم کرمان نگرانند که بر شدت اين ريزگردها که هر روز آسمان کرمان را تيره‌تر مي‌کنند افزوده شود. گفته مي‌شود دليل اصلي بروز اين ريزگردها بادهاي 120 روزه سيستان هستند که حالا ديگر پا را فراتر گذاشته و هم تعداد روزهايشان زيادتر شده است و هم وسعت تاثيرگذاري اين بادها، اما به نظر مي‌رسد در اين ميان به سادگي از کنار کانونهاي بحراني بياباني در کرمان گذشته و فراموش کرده‌ايم ده‌ها روستاي ريگان پيش از اين هم در محاصره شنهاي روان بودند و بيابان تا پشت دروازه‌هاي شهرهاي بزرگي مانند ريگان، فهرج، نرماشير و بم پيش رفته است.
خشکيدگي اکثر درياچه‌هاي فصلي کرمان و از همه مهمتر خشک شدن باتلاق بين‌المللي جازموريان فجايع زيست محيطي در استاني است که داشتن حتي يک قطره آب نيز در آن از اهميت فوق‌العاده‌اي به لحاظ زيست محيطي برخوردار است. حالا ديگر بستر رودخانه هليل رود نيز در پايين دست به دليل احداث چندين سدي که بر روي اين رودخانه زده شده خشکيده است و در نتيجه جازموريان بزرگترين باتلاق شرق کشور نيز خشکيده و درياچه‌اش بياباني خشک و بي آب و علف است. درياچه تک فرهاد ريگان نيز سال‌هاست خشک شده و رودخانه فهرج پشت سدي که بر روي آن احداث شده است آرميده و صدها رودخانه فصلي و دائمي‌استان نيز همين سرنوشت تلخ را طي کرده‌اند و بستر شني اين منابع آبي هم اکنون کانون شنهاي رواني شده که سايه شان بر آسمان شهر افتاده است و آن را نفس مي‌کشيم. فرج‌الله عارفي نماينده مردم جيرفت و عنبرآباد در مجلس شوراي اسلامي‌در جنوب استان کرمان خشک شدن باتلاق و درياچه جازموريان را يکي از فجايع زيست محيطي در جنوب استان کرمان دانست و افزود: هم اکنون بستر اين درياچه که شامل درياچه اي مرکزي و دائمي‌و باتلاق اطرافش و در نهايت مراتع و علف زارهاي وسيع بود کاملا خشک شده و به بيابان تبديل شده است.
وي تصريح کرد: در اطراف بستر رودخانه هليل رود نيز هکتارها جنگل و مرتع به دليل بي‌آبي خشک شده در حاليکه هليل رود بزرگترين رودخانه شرق کشور است و از اهميت فوق‌العاده‌اي برخوردار است. عارفي عامل خشکيدگي جازموريان را قطع شدن حق آبه اين درياچه به دليل سدسازي بر روي رودخانه‌هايي دانست که در بالا دست اين رودخانه‌ها قرار گرفته‌اند. عارفي ادامه داد: جازموريان مهمترين عامل تعادل در اکوسيستم جنوب استان کرمان محسوب مي‌شود و خشک شدن اين درياچه زمينه را براي بروز گرد و غبار و مشکلات متعدد فراهم مي‌کند. نماينده مردم جيرفت و عنبرآباد در مجلس شوراي اسلامي‌افزود: بر روي سر شاخه‌هاي هليل رود سدهاي متعدد احداث شده است و حق آبيه هليل رود اختصاص نمي‌يابد چه برسد به اينکه بخواهد اين حق آبه اي به جازموريان برسد. مشکلات ناشي از جازموريان مانند درياچه اروميه است و خواستار توجه جدي به اين باتلاق و رفع بي آبي هستيم زيرا بستر بياباني جازموريان با اندک بادي که مي‌زند موجب بروز گرد و غبار و ريزگرد مي‌شود.
وي گفت: مشکلات ناشي از جازموريان مانند درياچه اروميه است و ما خواستار توجه جدي به اين درياچه و رفع بي آبي اين درياچه هستيم زيرا بستر بياباني اين درياچه با اندک بادي که به خصوص در فصل تابستان مي‌زند موجب بروز گرد و غبار شديد و ريزگرد مي‌شود.
وي ادامه داد: يک ميليون و 200 هزار هکتار بيابان در جنوب استان کرمان داريم که 290 هزار هکتار کانون بحراني هستند. نماينده مردم جيرفت و عنبر آباد افزود: هم اکنون جازموريان به کانون بزرگ ريزگردها در جنوب استان کرمان تبديل شده است و براي رفع اين مشکل بايد حق آبه اين درياچه تامين شود. محمود صفر زاده، مديرکل محيط زيست استان کرمان در گفت‌وگو با مهر اظهار داشت: خشک شدن حوزه‌هاي آبريز و رودخانه‌ها و وزش بادهاي فصلي عامل اصلي بروز پديده ريزگردها در استان کرمان در روزهاي اخير است.
وي تصريح کرد: جازموريان در جنوب کرمان يکي از اين کانونهاي فرسايش بادي است که بايد در راستاي احيا و آبگيري مجدد اين حوزه اقدام لازم انجام شود. وي افزود: هم اکنون 16 کانون فرسايش دائمي‌فعال در استان کرمان شناسايي شده است و با وزش کوچکترين بادي منجر به بروز ريزگرد مي‌شوند ضمن اينکه کانونهاي بياباني استانهاي مجاور نيز در بروز اين پديده در استان کرمان نقش قابل توجهي دارند.
صفرزاده ادامه داد: بايد مطالعات علمي‌در خصوص ميزان آلودگي هوا انجام شود اما هم اکنون سه ايستگاه سنجش آلودگي هوا در کرمان وجود دارد که تعداد آنها بايد به 13 ايستگاه افزايش يابد که براي رفع اين مشکل به اعتباري معادل 80 ميليارد ريال نياز داريم. وي گفت: بايد بر اين نکته تاکيد کنم که استان کرمان علاوه بر کانونهاي داخلي بروز ريزگردها تحت تاثير کانونهاي فرامرزي نيز قرار گرفته است. از سوي استانداري کرمان نيز کارگروهي براي حل اين مشکل تشکيل شده است و سرپرست سازمان مديريت و برنامه‌ريزي استان کرمان مسئوليت محوري در اين کارگروه را به عهده دارد.
جعفر رودري در اين خصوص به مهر مي‌گويد: بررسيهاي لازم براي مقابله با ريزگردها در اين کارگروه که با دستور استاندار شکل گرفته در حال انجام است. وي افزود: هدف گذاري‌هاي خاص کوتاه مدت، ميان مدت و بلند مدت براي مقابله با ريزگردها از اهميت بالايي برخوردار است. رودري ادامه داد: بايد اقدامات لازم براي مقابله و به خصوص پيشگيري از بروز ريزگردها را انجام دهيم و همه دستگاهها بايد پاي کار باشند. وي از آماده شدن سند مقابله با ريزگردها در کرمان خبر داد و افزود: تا کنون نيز جلسات متعددي در استان کرمان در اين خصوص تشکيل شده است. وي در خصوص دليل بروز ريزگردها در استان کرمان گفت: در حال بررسي دقيق دلايل بروز اين پديده و تشديد آن در کرمان هستيم و بايد اقدامات لازم در اين خصوص انجام شود تا بتوانيم کانونهاي اصلي بروز اين پديده را از بين ببريم.
با وجود اينکه به نظر مي‌رسد حساسيت‌هايي در بين مسئولان استاني براي رفع مشکل ريزگردها در استان کرمان ايجاد شده است اما نبايد اين نکته مهم را دور از ذهن داشت که کانونهاي اصلي بروز ريگردها در استان کرمان متعدد هستند وجود بيابان‌هاي وسيع يزد در شمال کرمان و وجود بادهاي دائمي‌که از سوي اين استان به سمت کرمان مي‌وزد، بادهاي 120 روزه سيستان که شرق استان را در برمي‌گيرد و کوير بزرگ لوت در شمال استان کرمان و 16 کانون بحراني در عمق استان کرمان موجب شده است بزرگترين استان کشور به طعمه جديدي براي ريزگردها تبديل شود.