به گزارش تابناک اردبیل، چهارم ربیع الثانی سال ۱۷۲ هجری مصادف با ۲۸ مهرماه سالروز میلاد حضرت عبدالعظیم (ع) است که در شهر مدینه چشم به جهان گشوده و پدرشان عبدالله بن علی و از نوادگان امام حسن مجتبی (ع) است و نسبتش با چهار واسط به آن امام بزرگوار می‌رسد.
عبدالعظیم حسنی مشهور به شاه عبدالعظیم از راویان حدیث بوده و شیخ صدوق، مجموعه روایات وی را با عنوان "جامع اخبار عبدالعظیم" گردآوری کرده است.
وجود مبارک عبدالعظیم حسنی محضر امامان رضا و جواد (ع) را درک کرده و در زمان امام هادی (ع) وفات یافته و حرم ایشان در شهر ری زیارتگاه شیعیان و شیفتگان اهل بیت (ع) است و در برخی روایات، ثواب زیارت قبر او برابر با ثواب زیارت قبر امام حسین (ع) دانسته شده است.
چرا به ایران آمد؟
بر اساس منابع تاریخی مستند و مستدل، زندگانی حضرت عبدالعظیم همزمان با دوران حاکمیت بنی‌عباس بوده و در این دوره، بیشتر سادات و علویان از آن جهت که ایران، از کانون‌های علاقه‌مندی به اهل بیت (ع) به شمار می‌آمد، به ایران مهاجرت می‌کردند.
ایشان نیز بعد از سفر‌های مختلف به ایران آمده‌اند و هجرت این سید بزرگوار به ایران و شهر ری، برکات زیادی از جمله بسط و گسترش مکتب اهل بیت (ع) در این منطقه داشته است.
مقام معظم رهبری سال‌ها پیش در سخنانی عبدالعظیم حسنی (ع) را "آبروی ری" خوانده و گفته‌اند: "ری مرکز بسیار مهمی از لحاظ علمی و فرهنگی در تاریخ ماست و سرسلسله بزرگان هم جناب عبدالعظیم با اینکه اهل ری نیست، اما حقاً و انصافاً به ری و تاریخ ری آبرو داد و حق عظیمی به گردن همه تهرانی ها و اهل ری دارد".
منزلت و عظمت حضرت عبدالعظیم (ع)
او در دانش و تقوا مورد احترام و اعتماد امام معصوم زمان خویش بوده و گفته‌اند شخصی به نام اَبا حَمّاد رازی با تحمّل زحمتهای فراوان، خود را به سامرّا رسانده تا از امام علی النقی (ع) مسائلی را بپرسد و امام پس از پاسخ به پرسشها فرموده است: "هرگاه با مشکلی از مشکلات دینی یا پرسشی از مسائل اسلامی رو به رو شدی، آن مشکل و سوال خود را با عبدالعظیم حسنی در میان بگذار و از او بخواه تا پاسخ سؤالات را بیان نماید و سلام مرا هم به او برسان.
نقل است مهمترین نشانه عظمت معنوی و مقامات باطنی حضرت عبدالعظیم (ع) برابری فضیلت زیارت مزار او با فضیلت زیارت سیّدالشهدا است و شیخ صدوق از بزرگان محدثه از فرد دیگری نقل کرده که خدمت امام هادی (ع) رسیدم و فرمودند: کجا بودی؟ گفتم: حسین بن علی (ع) را زیارت کردم. امام فرمود: أما إنّک لَوزُرتَ قَبرَ عَبدِالعَظیمِ عِندَکُم کُنتَ کَمَن زارَ الحُسَینَ بنَ عَلِیٍّ (ع). بدان که اگر قبر عبدالعظیم را در شهر خودتان زیارت کنی، مانند کسی هستی که حسین بن علی (ع) را زیارت کرده باشی.
معماری حرم عبدالعظیم (ع)
حرم شاه عبدالعظیم ابتدا شامل یک صحن و بنای اصلی بوده، اما به مرور زمان توسعه یافته است. بنای اصلی حرم، چهار ضلعی است و تمام قسمت‌های داخل حرم به هنر آینه‌کاری مزین شده است و در دوره قاجار، معماران ایرانی اقدامات بسیاری برای کاشی‌کاری و آینه‌کاری آن انجام داده‌اند.
ساختار گنبد در زمان شاه طهماسب صفوی به شکل کنونی درآمده و به دستور ناصرالدین شاه قاجار روی آن پوشش طلا کشیده شده و کتیبه‌هایی از اشعار و آیات قرآن از جمله "انا فتحنا لک فتحا مبینا" روی گنبد ثبت شده است.
گلدسته‌های بلند حرم شاه عبدالعظیم و مناره‌های مجموعه جزو شاهکار‌های منحصر به‌فرد معماری بنا‌های مذهبی و تاریخی ایران است.
به‌طور معمول بدنه مناره‌ها کاشی‌کاری شده و کاشی‌هایی به رنگ‌های فیروزه‌ای، آبی و طلایی دارد که روی قسمت‌هایی از آن، نام‌های مقدس مذهبی دیده می‌شود و نمای گنبد اصلی و گنبد‌های کوچک در کنار گلدسته‌های بلند صحن‌ها از آرامش‌بخش‌ترین بخش‌های صحن اصلی حرم است.
ساخت درب‌های منبت و خاتم کاری شده و احداث مناره‌ها و تعمیر ضریح از تغییرات معماری دوران قاجار است. بعد از پیروزی انقلاب اسلامی تغییراتی در معماری حرم ایجاد شده و تأسیس حوزه علمیه، تأسیس ایوان شرقی و شبستان‌های غربی و جنوبی از اقدامات بعد از انقلاب اسلامی در آن مکان مقدس است.
البته در اطراف حرم نورانی حضرت عبدالعظیم، بازار سرپوشیده و تاریخی نیز وجود دارد و زیارت بارگاه منور ایشان می‌تواند زمینه گشت و گذار و لذت بردن از اماکن تاریخی اطراف و خرید از بازار‌های آن محدوده را نیز فراهم کند.
حرم و قطب فرهنگی
حرم مقدس حضرت عبدالعظیم حسنی علاوه بر زیارت مشتاقان اولیای الهی، کارکرد‌های فرهنگی و اجتماعی نیز دارد و در مناسبت‌های ملی و مذهبی و ماه‌های محرم، صفر و رمضان آئین‌های مختلفی با مرکزیت آن برگزار می‌شود.
این مکان مقدس به عنوان کانون تحولات فرهنگی و مذهبی در شکل دادن به تشکل‌های دینی و انقلابی و پیوند دادن دل‌های مسلمانان به همدیگر نقش بارزی دارد و روز به روز بر توجه علاقه‌مندان به معارف دینی و الهی به آن مکان شریف اضافه می‌شود.
منابع:
پژوهشکده قرآن و عترت
ویکی شیعه
سایت آستان مقدس حضرت عبدالعظیم