یزد همانند دیگر استان‌های کشور از وجود برخی معضلات اجتماعی رنج می‌برد و
حالا 14کارگروه ویژه اجرای برنامه‌ها و سیاست‌گذاری‌ها‌ی کلان برای رفع و
کاهش معضلات اجتماعی تلاش می‌کنند.
مناطق ویژه‌ای نیز تعریف شده است که بیشترین آسیب‌های اجتماعی را به خود اختصاص داده‌اند.
طبق نظرسنجی و پیمایش انجام شده در سال93 در سراسر کشور که به تفکیک
استان‌ها انجام شده است، مردم استان یزد مهم‌ترین آسیب‌های اجتماعی استان
را اعتیاد، مهاجرت‌های ناموزون و حاشیه‌نشینی و وجود بافت‌های فرسوده
دانسته‌اند تا جایی که برای بررسی و کاهش این معضلات 14کارگروه اجتماعی
تشیکل شد و هرچند بعضی آسیب‌های اجتماعی دارای ریشه‌های تاریخی و دلایل
بنیادی هستند که به سادگی نمی‌توان آنها را برطرف کرد.
بافت‌های فرسوده و معابر کم عرض
یکی از مهم‌ترین معضلات اجتماعی از دیدگاه مردمی وجود بافت فرسوده است. به
نظر می‌رسد که اگرچه این بافت، خود معضلی اجتماعی نیست اما می‌تواند ایجاد
کننده معضلات اجتماعی دیگری باشد.
یزد با بافت تاریخی و فرسوده وسیعی سر و کار دارد. این بافت جدا از داشتن
مزیت‌هایی ویژه برای استان، در صورت بی‌توجهی می‌تواند ایجادکننده مشکلات
اجتماعی و فرهنگی زیادی نیز برای استان باشد.
بافت‌های فرسوده شهری از فقدان برخی خدمات فرهنگی، آموزشی و شهری به لحاظ کمی و کیفی رنج می‌برد و در برخی خدمات نیز دچار نقص است.
مدیرکل دفتر اجتماعی و فرهنگی استانداری می‌گوید: در استان مناطق ویژه‌ای
تعریف شده است که بیشترین آسیب‌های اجتماعی را به خود اختصاص داده‌اند این
مناطق خود به 3 بخش «حاشیه‌نشینی، بافت‌های فرسوده ومناطق بی‌دفاع شهری»
تقسیم‌بندی شده‌اند.
«مجید جوادیان‌زاده» درتعریف هر کدام از این مناطق، می‌افزاید: مناطق
فرسوده و تاریخی استان، معضلات اجتماعی خاص خود را دارند و باید طرح‌های
ارائه شده برای رفع مشکلات آنها نیز هماهنگ با ساختار این مناطق اجرا شود.
«مجید جوادیان زاده»می‌افزاید: با همکاری نهادهای اجتماعی و فرهنگی 14
کارگروه تشکیل داده‌ایم که شاخص‌ترین آنها کارگروه امنیت اجتماعی، کارگروه
آسیب‌های اجتماعی و ساماندهی اجتماعی مناطق ویژه و ستاد صیانت از حقوق
شهروندی است.
وی ادامه می‌دهد: برای رفع آسیب‌ها و چالش‌های موجود در مناطق ویژه اجتماعی
استان به تعامل، هم‌افزایی و همكاری دستگاه‌های دولتی، سازمان‌های
مردم‌نهاد و تشکل‌های غیردولتی، نخبگان و اهالی رسانه استان نیاز است.
حاشیه‌نشینی و مشکلات آن
به گفته مدیرکل دفتر اجتماعی و فرهنگی استانداری، حاشیه‌نشینی به آن نوع از
زندگی شهری اطلاق میشود که به دلیل رشد شهرنشینی و مهاجرت‌های روستایی،
رشد نامتعادل و ناموزون شهری را به همراه داشته است.
جوادیان‌زاده اظهار می‌کند: در حومه شهرها و حاشیه‌های نزدیک به شهر،
تعدادی خانوار به صورت نامتعارف و بدمسکن و حتی بدون توجه به ابتدایی‌ترین
نیازهای اجتماعی اقدام به تشکیل جمعیتی شهرک‌‌گونه می‌کنند.
وی با اشاره به معضل حاشیه نشینی و چالش اجتماعی آن می‌گوید: با همکاری
پلیس امنیت اطلاعات در صورت گزارش مردمی یا رسانه‌ها، به‌طور مشترک وارد
عمل می‌شویم و با سیاست کلان در حال پاکسازی این مناطق هستیم.
مناطق بی‌دفاع شهری
به گفته این مسئول، مناطق بی‌دفاع شهری نیز همان معابر کم عرض در بافت‌های
تاریخی هستند که گشت‌های سواره امنیتی به دلیل نبود امکانات و کم عرض بودن،
قادر به انجام کاری در آنجا نیستند.
به گفته وی مناطق بی‌دفاع شهری که نظارت رسمی کمتری نسبت به سایر مناطق دارند قابلیت بروز جرم بیشتری دارند.
این مسئول در بیان دلایل جرم پذیری این مناطق می‌گوید: دلایل مختلفی برای
رشد جرم در این مناطق وجود دارد از جمله نبود امکان گشت‌های ماشینی، نبود
روشنایی کافی در معابر و وجود خرابه‌ها مکان مناسبی برای وقوع جرائم و
پاتوق افراد معتاد است. وی می‌افزاید: گزارش رسانه‌ها و همکاری رسانه‌های
مکتوب و غیر مکتوب باعث شده تلنگری برای کاهش این آسیب‌ها در این مناطق
باشد و سیاست‌هایی هم اتخاذ شده است.
نبود امکانات در بافت‌های فرسوده
جوادیان‌زاده ادامه می‌دهد: بافت‌های فرسوده نیز دارای میراثی گرانبها و
قدمتی زیاد هستند که یا در حاشیه شهرها قرار گرفته‌اند و یا در جریان توسعه
رسمی شهری نیستند.
وی می‌گوید: نبود امکانات شهری مرغوب، معابر کم عرض و مرغوبیت محدوده
بافت‌های فرسوده شهری از یک طرف موجب تنزل رتبه اجتماعی محدوده در نگاه
شهروندان و از طرف دیگر باعث افزایش میزان مهاجرت افراد اصیل و بومی با
توان اقتصادی مطلوب و جایگزین شدن آنان با افراد با توان اقتصادی پایین‌تر و
مبتلا به آسیب‌های اجتماعی نظیر معتادان شده است.
این مسئول اظهار می‌کند: بعضی آسیب‌ها ریشه‌های تاریخی و دلایل بنیادی
دارند و طی سالیان متمادی شکل گرفته‌اند. حوزه اجتماعی و فرهنگی استانداری
با بهره‌گیری از کارگروه‌های ویژه اجتماعی که وظیفه همگرا کردن دستگاه‌های
اجتماعی و فرهنگی استان را برعهده دارند، سیاست‌هایی برای حل این مشکلات،
تدوین کرده است.
جوادیان زاده می‌گوید: در کنار این سیاست‌ها طرح‌ها و برنامه‌های خوبی برای
کاهش آسیب‌ها در بافت‌های فرسوده و حاشیه شهری اجرا کرده‌ایم.
رشد اعتیاد در مناطق فرسوده و پاکسازی آن
رئیس پلیس پیشگیری نیروی انتظامی استان می‌گوید: هرچند اعتیاد و معضلات
اجتماعی در بافت‌های فرسوده و تاریخی رشد بیشتری دارد پلیس پیشگیری با کمک
توان نیروی‌های برون‌سازمانی، توانسته این محله‌ها را پاکسازی کند.
«حسن سلطانی» می‌افزاید: ما با کمک معتمدین محلی و افراد بیرون از سازمان
از طریق جلسات مشکلات محله‌ها را بررسی و در مراسم خاص مانند اربعین و محرم
و صفر و یا جشن‌های مذهبی که باعث ازدحام حمعیت و سوء استفاده افراد خاطی
شده است، به طور کامل امنیت را برقرار می‌کنیم.
به گفته وی، اینک بعضی محله‌ها با کمک شورای معتمدین و اهالی به طور کامل
از وجود معتادین و افراد خاطی پاک شده است. طرح‌های پیشگیرانه ما در این
نوع بافت‌ها بیشتر عملی بوده است.
سلطانی می‌افزاید: به دلیل وجود خرابه‌ها و بعضی خانه‌های فرسوده ، این
محله‌ها پاتوقی برای معتادان بوده و نیاز به اجرای برنامه‌های امنیتی زیادی
دارد.
به گفته این مسئول، آسیب‌های اجتماعی و معضل اعتیاد تاحدودی در بعضی مناطق
فرسوده کاهش یافته است، هرچند هنوز هم نیاز به سیاست گذاری و برنامه ریزی
کلان دارند.